SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE GENEZA I DEFINICJE

 Jerzy Stanisław NOWAK
SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE – GENEZA I DEFINICJE

1. Definicje podstawowe

W II połowie XX wieku zaobserwować można powstawanie nowego typu tworu społecznego zwanego potocznie Społeczeństwem Informacyjnym. Podstawową jego cechą jest szybki rozwój technologii teleinformatycznych. Zjawiska takie jak telefonia komórkowa czy Internet umożliwiają komunikację i dostęp do informacji na bardzo szeroką, niespotykaną dotychczas skalę. Coraz mnie istotne w porozumiewaniu się i przekazywaniu wiedzy stają się czynniki takie jak odległość. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że obecnie świat wkroczył w erę, gdzie najcenniejszym dobrem stała się informacja. Stąd właśnie obserwuje się bardzo szybki rozwój technologii umożliwiających jej pozyskiwanie, przesyłanie i analizę. Brak jest jednak jasnej definicji Społeczeństwa Informacyjnego[1], co należy uznać za słabą stronę tej wizji. Intuicyjnie, przeciętny człowiek określi je, jako takie społeczeństwo, gdzie używa się powszechnie komputerów i technik z nimi związanych. W większości definicji kładzie się duży nacisk na znaczenie informacji:
„Społeczeństwo charakteryzujące się przygotowaniem i zdolnością do użytkowania systemów informatycznych, skomputeryzowane i wykorzystujące usługi telekomunikacji do przesyłania i zdalnego przetwarzania informacji”[2] (I Kongres Informatyki Polskiej, 1994, [1KIP1994]).
Raport I Kongresu powstał tuż po opublikowaniu znanego Raportu M. Bangemanna, który określał Społeczeństwo Informacyjne jako[3]:

Czytaj dalej „SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE GENEZA I DEFINICJE”

Zasady etyczne działalności infobrokerskiej odnoszące się do klienta.

Marta Iwańczuk

Zasady etyczne działalności infobrokerskiej

odnoszące się do klienta

    Działalność infobrokerska, podobnie jak praktyka lekarska lub prawnicza, wymaga dużego zaufania ze strony klienta. Zleceniodawca, powierzając infobrokerowi zebranie i opracowanie informacji, może nie dostrzec popełnionych błędów, zaniedbań lub celowej nieuczciwości wykonawcy. Ich konsekwencje natomiast, przynoszą klientowi duże straty finansowe. Istotną rolę w etyce infobrokerskiej odgrywa również zasada poufności – tajemnicy zawodowej, która powinna być bezwzględnie przestrzegana przez wszystkich brokerów informacji.
    Uświadomienie klientom ograniczeń narzędzi wyszukiwawczych oraz zbiorów informacji jest także zasadą towarzyszącą działalności infobrokera. Ma on obowiązek poinformować zleceniodawcę o braku ostatecznej gwarancji aktualności i rzetelności dostarczonych informacji. Działalności infobrokerskiej dotyczy ponadto kwestia interesu społecznego oraz manipulacji informacją w usługach informacyjnych. Dlatego też brokerzy informacji powinni kierować się zasadą „zerowej tolerancji” w zakresie bezwarunkowego przestrzegania standardów etycznych swojego środowiska zawodowego. Standardy etyczne obowiązujące brokerów informacji są normami etycznymi odniesionymi do charakterystycznych dla działalności infobrokerskiej zachowań w stosunku do klienta.

Zasada poufności

    Broker informacji musi być świadomy, że na podejmowane przez niego decyzje, może oddziaływać indywidualna ocena tego, co należy uznać za poufne lub za jawne. Dlatego też zasada dotrzymywania klauzuli poufności zawarta w Kodeksie AIIP jest tak istotną wytyczną.
    Poufność to uniwersalna reguła obowiązującą niezależnych profesjonalistów informacji w trakcie pracy dla klienta. Brokerzy informacji zobowiązują się do nie ujawniania żadnych poufnych informacji dotyczących klientów, a także do nie spożytkowania tych informacji w celu osiągnięcia osobistych korzyści na rzecz swojej firmy bądź jej klientów [Bjorner 1995, dok. elektr.]. Klienci muszą być przekonani, że mogą w pełni zaufać infobrokerowi, któremu powierzyli wykonanie zlecenia. Wymaga to samokontroli ze strony brokera informacji. Klient może zapomnieć o zaznaczeniu, które informacje mają być traktowane jako poufne lub może nie zdawać sobie sprawy z ryzyka udzielania pewnych informacji.
    Informacje o klientach przedsiębiorstwa infobrokerskiego muszą być traktowane jako poufne. Nie mogą być one ujawniane osobom niezatrudnionym w firmie bez odpowiedniego upoważnienia. Na przykład firma, na temat której infobroker zbiera informacje nie jest informowana, kto zamawia o niej wywiad, chyba że klient wyrazi na to zgodę. [Code of Ethical Business Practice […] 2004, dok. elektr.]. Istnieją jednak sytuacje w etyce zawodu brokera informacji, które należy rozważyć podczas podejmowania decyzji, czy poufne informacje mogą być ujawnione, gdy klient do tego upoważnia. Niezależny specjalista informacji rozpatruje wtedy interesy wszystkich stron, włączając w to osoby trzecie, których prywatność mogłaby być naruszona [Bjorner 1995, dok. elektr.].
    Brokerzy informacji mają obowiązek zapewnienia, że pracownicy pod ich kontrolą przestrzegają zasady tajemnicy zawodowej. Obowiązek utrzymywania poufnych informacji w tajemnicy pozostaje w mocy również po zakończeniu zatrudnienia w przedsiębiorstwie infobrokerskim. Właściwe zarządzanie informacjami o kliencie przez brokera informacji oznacza również zabezpieczenie ich przed niewłaściwym wykorzystaniem lub zniszczeniem.
    Zasadę poufności można naruszyć mimowolnie – poprzez nieuwagę podczas pracy z dokumentami dla klienta, naiwność w trakcie rozmów towarzyskich na tematy zawodowe lub przez brak zastanowienia nad cytowaniem pewnych informacji, w przemowach i artykułach. Należy także zauważyć, że poufność informacji jest częścią regulacji prawnych lub prawa zwyczajowego i dlatego też szczegółowe wymogi etyczne dotyczące tej kwestii będą zależały od systemów prawnych w krajach poszczególnych organizacji i firm infobrokerskich.
    Ujawnienie poufnych informacji o kliencie może być niekiedy wymagane przez prawo. Broker informacji powinien je udostępnić w celu przygotowania dokumentacji lub przedstawienia dowodów podczas trwania postępowania sądowego oraz w celu poinformowania odpowiednich władz publicznych o odkrytych przypadkach naruszeń prawa. W tym drugim przypadku, broker informacji musi mieć pewność, że wszystkie istotne fakty są poparte dowodami i są uzasadnione. Powinien także rozważyć czy mógłby ponieść jakąkolwiek prawną odpowiedzialność po dokonaniu ujawnienia oraz jakie byłyby tego konsekwencje.

Ograniczenia narzędzi wyszukiwawczych oraz zbiorów informacyjnych w kontekście działalności infobrokerskiej

   W działalności infobrokerskiej istnieje problem ograniczeń narzędzi wyszukiwawczych i zbiorów informacyjnych, których świadomość powinni mieć korzystający z usług brokerów informacji. [Sosińska-Kalata 2003, s. 9]. Niezależny specjalista informacji ma obowiązek poinformowania klienta, z jakich źródeł korzysta i do jakich źródeł ma dostęp. Nie może on wprowadzać zleceniodawcy w błąd twierdząc, że jest w stanie odszukać każdą informację na dowolny temat. Jednocześnie brokerzy informacji nie gwarantują aktualności, wiarygodności i bezbłędności informacji, którą wyszukują dla klienta, z uwagi na ograniczenia zbiorów i narzędzi.
   Na pozornie neutralnych narzędziach działalności informacyjnej ciążą bowiem różnego rodzaju ograniczenia stanowiące konsekwencje decyzji podjętych przez ich twórców. „Nieneutralność narzędzi informacyjnych, z której powinni, zdawać sobie sprawę profesjonaliści informacji, demonstrują przede wszystkim wszelkiego rodzaju języki opisu dokumentów, szczególnie języki o słownictwie arbitralnie kontrolowanym: systemy klasyfikacyjne, kartoteki wzorcowych haseł przedmiotowych, tezaurusy.” [Sosińska-Kalata 2003, s. 8]
   Jedyną drogą niwelowania ukierunkowania i ograniczeń tkwiących w tych narzędziach jest korzystanie równolegle z więcej niż jednego z nich. Z zagadnieniem tym wiąże się też postulat edukacji klientów, a więc wyjaśniania im ograniczeń stosowanych narzędzi i metod opracowania, organizowania i wyszukiwania informacji. „Nieneutralną technologią są również wyszukiwarki internetowe, różnego rodzaju katalogi i schematy kategoryzacyjne, a także tzw. ontologie internetowe, w których pokłada się nadzieję na skuteczne zorganizowanie semantycznego dostępu do informacyjnych zasobów sieci. Problemy etyczne implikowane przez stosowanie tych narzędzi dotyczą nie tyle tego, że cechuje je pewne ukierunkowanie, ale raczej tego, że szczegółowe uprzedzenia etyczne czy moralne, które w nich tkwią, generalnie są nierozpoznawalne” [Sosińska-Kalata 2003, s. 8].
   Broker informacji nie może dać klientowi absolutnej gwarancji, że wyszukana informacja jest rzetelna. Nie powinien sugerować, że jest w stanie nieomylnie odszukać informację, której potrzebuje klient. Broker informacji ma obowiązek korzystać ze źródeł wiarygodnych, rzetelnych i dokładnych. Nie jest on odpowiedzialny za treść informacji, nie jest bowiem ich autorem, a jedynie użytkownikiem. Infobroker uprzedza klienta, że nie może mu zagwarantować aktualności i wiarygodności informacji, gdyż jest obiektywnym pośrednikiem w obiegu informacji. Często niezależni specjaliści informacji zastrzegają także, że nie ponoszą odpowiedzialności za straty i szkody poniesione w rezultacie użycia informacji, która została dostarczona klientowi. Broker informacji, który jest świadomy roli etyki zawodowej w prosperowaniu swojego przedsiębiorstwa, poczuwa się do obowiązku powiadomienia klienta o ograniczeniach narzędzi wyszukiwawczych, zbiorów informacyjnych oraz przebiegu realizacji projektu (ograniczenia czasowe, ograniczenia finansowe, rodzaj źródeł, ograniczenia terytorialne).

Kwestia interesu społecznego w etyce działalności infobrokerskiej

   Działalność infobrokerska dotyczy często kwestii, w przypadku których interesy klienta mogą pozostawać w rzeczywistym lub potencjalnym konflikcie z szerzej pojętymi interesami społecznymi. Sam broker informacji jest w stanie rozpoznać pewne praktyki, które według ogólnie uznawanych norm społecznych albo w jego własnej opinii, mają charakter szkodliwy, niepożądany społecznie czy są wprost nielegalne. Zdarzają się w praktyce sytuacje ekstremalne, w których klient zamieszany jest w działalność całkowicie nielegalną. [Sosińska-Kalata 2003, s. 9]. Profesjonalna firma infobrokerska powinna wycofać się z realizacji zadania w sytuacji wykrycia tego typu zachowań ze strony klienta lub powstania o nie podejrzeń. Broker informacji zobowiązany jest zwrócić uwagę klienta na możliwość wystąpienia konfliktu z prawem.
   G. L. Kovacich opisał funkcjonowanie netspionage, czyli sieci umożliwiającej szpiegostwo. Oprócz szpiegostwa politycznego i wojskowego, wyróżnia on szpiegostwo gospodarcze, prowadzone w celu zdobycia tajemnic dotyczących technologii produkcji i rozwiązań technicznych. Innymi słowy, szpiegostwem określa próbę uzyskania dostępu do tajnych informacji przy użyciu niedozwolonych środków. Do osób uprawiających netspionage zalicza brokerów informacji, którzy według niego, na zlecenie klienta, dzięki swym umiejętnościom, korzystając zarówno z Internetu, jak i nielegalnych źródeł, dokonują wglądu w informacje, które zagrażają prywatności, bezpieczeństwu i finansom ludzi. Działalność ta jest trudna do wykrycia i udowodnienia [Kovacich 2000].
   Jednak postępowanie przestępców komputerowych (hakerów i krakerów), działających nielegalnie i w ukryciu, różni się od jawnie i legalnie funkcjonujących przedsiębiorstw brokerów informacji. Przestępczość komputerowa polega na kupowaniu na czarnym rynku wiedzy i umiejętności specjalistów informacji i informatyków, a następnie wykorzystywania jej do popełniania klasycznych przestępstw, takich jak kradzieże, wymuszanie haraczy w zamian za ochronę i oszustwa. Broker informacji podpisuje natomiast legalną umowę ze swoim klientem, zaznajamia go z procesem informacyjno-wyszukiwawczym, który przeprowadzi oraz posługuje się jedynie dozwolonymi przez prawo metodami i źródłami zdobywania informacji.
   Szpiegostwo gospodarcze jest niepokojącym zjawiskiem i negatywnie wpływa na wizerunek środowiska brokerów informacji, które niekiedy utożsamia się z netspionage. Osoby uprawiające netspionage dokonują głównie oszustw polegających na podszywaniu się pod istniejące firmy w celu wyłudzania numerów kart kredytowych i danych osobowych poprzez botnety (zautomatyzowane sieci od 20 do 30 000 nielegalnie połączonych komputerów). Szpiegostwo gospodarcze wykorzystujące botnety dąży także do eliminowania konkurencji poprzez ataki na serwisy internetowe [Szpiegostwo gospodarcze […] 2000, dok. elektr.].
   Innym rodzajem szpiegostwa gospodarczego są bardzo niebezpieczne, prowadzone w ukryciu, wzajemne działania dużych i małych firm, które opłacają włamywaczy komputerowych, by poznać plany konkurencji. Stosowane sposoby obejmują: włamanie na serwer plików w sieci konkurenta, a także bardziej wyrafinowane połączenia tradycyjnego szpiegostwa z nowoczesną technologią.
   „Na przykład podstawienie (w konkurencyjnej firmie) projektanta stron WWW, który w miarę zdobywania materiałów, ukrywa je za pomocą technik steganograficznych w obrazkach i ikonach, stanowiących część serwisu WWW firmy, skąd są następnie najzupełniej legalnie ściągane przez zleceniodawcę” [Szpiegostwo gospodarcze […] 2000, dok. elektr.]
   Doświadczenia członków międzynarodowego stowarzyszenia Society of Competitive Intelligence Professionals pokazują, że poprzez etyczne działanie i korzystanie z legalnych źródeł, można skutecznie wzmacniać proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie specjalistów informacji, bez uciekania się do metod szpiegostwa gospodarczego. "Naturalnym środowiskiem, w którym rozkwita legalny i etyczny wywiad konkurencyjny są silne demokracje parlamentarne z rozwiniętą gospodarką. Natomiast tam, gdzie nie staje demokracji i przeważa drapieżcza gospodarka, króluje szpiegostwo gospodarcze" – twierdzi Andrzej Stachurski z Horizon VC, członek SCIP. Uzyskiwanie dostępu do tajnych informacji przy użyciu niedozwolonych środków nie jest praktykowane przez brokerów informacji, bowiem ich zawodowe normy etyczne zawarte w SCIP Code of Ethics for CI Professionals zabraniają wykonywania tego typu zleceń. Działania przeciw interesom społecznym są według brokerów informacji nieetyczne i bezprawne.

Problem manipulowania informacją a działalność infobrokerska

   Broker informacji, który wyszukuje i opracowuje informacje powinien być obiektywny w stosunku do niej, chyba, że klient zaleci inaczej. Działalność infobrokerska wymaga bowiem umiejętności analityczno-syntetycznych, a nie tworzenia subiektywnej informacji pochodnej. Wszelkie świadome, zamierzone i zaplanowane działania mające na celu zniekształcenie informacji oraz wpływanie na świadomość i decyzje klienta są manipulacją. Manipulacja informacją jest trudna do wykrycia przez klienta, szczególnie, gdy zleca on infobrokerowi projekt z mało znanego mu zakresu.
   Manipulacja może polegać na podawaniu informacji:

  • nieprawdziwych
  • nieważnych lub mało ważnych z pominięciem istotnych,
  • spreparowanych (po odpowiedniej selekcji),
  • wieloznacznych (aby utrudnić zrozumienie),
  • w nadmiarze (szum informacyjny) [ICIE 2001, dok. elektr.].

   Najczęściej stosowanym narzędziem manipulacji jest niezgodna z prawdą reklama przedsiębiorstwa infobrokerskiego. Opiera się ona na manipulacji instynktami i emocjami odbiorcy, na przykład sugerowaniu klientowi, że przedsiębiorstwo jest w stanie dostarczyć każdą informację na każdy temat. Zarysowuje się tu konflikt miedzy skutecznością manipulacyjnej reklamy i propagandy, a postulatem rzetelnego informowania klienta o zakresie pełnionych usług.
   „Źródłem konfliktów etycznych może być też specyficzny niekonsumpcyjny charakter informacji – towaru, który się nie zużywa, a zatem nie traci na wartości po użyciu” [Sosińska-Kalata 2003, s. 9]. Manipulacja informacją w tym przypadku polega na wielokrotnym wykorzystaniu opracowanych informacji dla potrzeb różnych klientów. W wyniku takiej operacji broker informacji działa na niekorzyść klientów, narażając ich na straty finansowe. Dlatego też w działalności infobrokerskiej obowiązuje zasada one serach – one client [ICIE 2001, dok. elektr.]. Kodeksy etyczne stowarzyszeń brokerów informacji zawierają więc zapisy o obowiązku nieudostępniania informacji przygotowanej dla jednego klienta innemu, bez wiedzy tego pierwszego” [Sosińska-Kalata 2003, s. 9].
   Podstawowe problemy etyczne związane z udostępnianiem i rozpowszechnianiem informacji przez infobrokera wiążą się z postawą wobec klientów. Konflikty mogą powstawać w zakresie przestrzegania zasad poufności oraz ograniczeń narzędzi wyszukiwawczych i zbiorów informacyjnych wykorzystywanych przez brokerów, których świadomość powinni mieć klienci ich usług. Źródłem dylematów moralnych może być także specyficzny niekonsumpcyjny charakter informacji – towaru, który nie traci na wartości po użyciu oraz kwestia manipulacji informacją przekazywaną klientowi. Dylematy powstają również w wyniku potrzeby ochrony interesu społecznego. Klienci są najbliższym i bezpośrednim otoczeniem przedsiębiorstw informacyjnych, istnieją jednak także inne grupy społeczne, które wpływają na działalność infobrokerską.

   Spis wykorzystanych opracowań:
  1. Bjorner, Susanne [dok. elektr.] (1995). Who Are These Independent Information Brokers? http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/bjorner.html [odczyt: 2004.12.21].
  2. Code of Ethical Business Practice. Association of Independent Information Professionals. W: Association of Independent Information Professionals [dok. elektr.] (2004). http://www.aiip.org/AboutAIIP/aiipethics.html [odczyt: 2004.11.2004].
  3. ICIE [dok. elektr.] (2001). International Center of Information Ethics. The Field. http://icie.zkm.de/research [odczyt: 2005.01.03].
  4. Kovacich, Gerald L. (2000). Netspionage – The Global Threat to Information, Part II: Information Collection in the Gray Zone. Computer & Security vol. 19, no. 5, s. 421-427
  5. Sosińska-Kalata, Barbara (2003). Etyka w nauce o informacji. Bibliotekarz nr 9, s. 3 – 10.
  6. Szpiegostwo gospodarcze w dobie Internetu (2000) [dok. elektr.]. http://arch.ipsec.pl/snews/256.html [odczyt: 2005.04.07].

Usługi i warsztat pracy brokera informacji

Marta Iwańczuk

Usługi i warsztat pracy brokera informacji

Największe znaczenie dla klientów brokerów informacji ma jakość, efektywność i wydajność oferowanych usług informacyjnych. Usługi brokerów informacji są realizowane na umowę zlecenie. Wysoki poziom wykonywanych zleceń zapewnia, obok kwalifikacji zawodowych, warsztat pracy infobrokera. Stanowią go wyspecjalizowane zasoby informacyjne elektroniczne oraz drukowane, które umożliwiają szybkie dotarcie w optymalnie krótkim czasie do relewantnych dokumentów.
     Usługi informacyjne najczęściej pojawiające się w ofertach światowych i polskich przedsiębiorstw infobrokerskich to:

  • wyszukiwanie informacji o rynkach zbytu i produktach;
  • wyszukiwanie informacji o firmach i organizacjach (nazwa, adres, numery telefonów, numery faksów, regon, NIP, numery rejestru handlowego, konta bankowe, rok założenia, kapitał, dane personalne kierownictwa, liczba zatrudnionych pracowników, roczne obroty, profil działania);
  • wyszukiwanie informacji na temat giełd towarowych, targów i wystaw;
  • wyszukiwanie publikacji naukowych, literatury, materiałów do prac naukowych;
  • wyszukiwanie informacji z dziedzin gospodarki, nauki, techniki, prawa, ochrony znaków towarowych, patentów i norm;
  • wyszukiwanie informacji o reklamie;
  • wyszukiwanie aktów prawnych, dokumentacji, instrukcji obsługi;
  • wyszukiwanie danych adresowych w dostępnych bazach i zestawieniach;
  • wyszukiwanie danych demograficznych, kulturowych;
  • przegląd prasy i czasopism;
  • przegląd dokumentacji gospodarczej (np. katalogów);
  • tworzenie baz danych konkurencji, produktów, adresów;
  • tworzenie stron WWW zgodnie ze specyfiką klienta;
  • tworzenie analiz;
  • tworzenie treści do branżowych serwisów i portali informacyjnych;
  • tworzenie biuletynów elektronicznych;
  • tworzenie komunikatów prasowych (press release), opracowań prasowych (background release) i informacji specjalistycznych w dla prasy (feature release);
  • mailing, badanie satysfakcji klienta, ankiety;
  • sporządzanie bibliografii i tematycznych zestawień dokumentacyjnych;
  • prezentacja wyszukanych informacji i przygotowywanie raportów
    według zapotrzebowania klienta;
  • i inne usługi na życzenie klienta.

    Istotną decyzją w zakładaniu przedsiębiorstwa informacyjnego jest dobór grupy lub grup odbiorców, którym zamierza się świadczyć usługi. Zakres usług nie jest więc nigdy tak szeroki jak wymieniony powyżej. Jednak wśród ofert na polskim rynku infobrokerskim można dostrzec niezależnych profesjonalistów informacji, którzy obiecują świadczenie usług wszystkim grupom klientów na wszelkich polach zainteresowań. Tego rodzaju oferty nie budzą zaufania wśród odbiorców i najczęściej sygnalizują niską jakość usług, przed czym przestrzegają sami brokerzy informacji [Detwiler 1995, dok. elektr.].
     Realizacja zleceń klientów brokerów informacji polega generalnie na zebraniu i opracowaniu informacji. W tym celu niezależni profesjonaliści informacji wykorzystują zdolności analityczno-syntetyczne. Przygotowują opracowania analityczno-syntetyczne, czyli „dokumenty pochodne powstałe w wyniku transformacji w planie treści i w planie wyrażenia co najmniej dwu dokumentów pierwotnych. Transformację planu treści stanowi streszczenie polegające na zachowaniu informacji relewantnych (dla klienta). Transformacja planu wyrażania często wiąże się ze zmianą języka i/lub jego sygnału. Długość dokumentu pochodnego powstałego w rezultacie obu rodzajów transformacji jest zawsze mniejsza od sumy długości tekstów dokumentów pierwotnych” [Bojar oprac. 2002, s. 186]. Brokerzy informacji sporządzają także, choć nie są to częste zlecenia, inne opracowania dokumentacyjne, na przykład bibliografie i zestawienia tematyczne.
    Niezależni specjaliści informacji oferują również usługi konsultantów i doradców. Dostarczają wiadomości o konkurencji i możliwościach inwestycji w wybranej branży. Wykonanie zlecenia, ujęcie informacji w określoną formę, wymaga od niezależnego specjalisty informacji umiejętności dokonywania syntezy informacji, interpretacji oraz formułowania wniosków.
    Usługi brokerów informacji skierowane są także do innych brokerów informacji. Nieformalna zawodowa sieć infobrokerska funkcjonuje na różnych poziomach: lokalnym, państwowym, a nawet międzynarodowym. Umożliwia ona poznanie charakteru działalności poszczególnych jednostek oraz opinii o jakości ich usług. Broker informacji, który potrzebuje doradztwa lub wykonania części projektu z zakresu mało znanej mu branży, zatrudnia specjalizującego się w tym temacie infobrokera. Rodzaj takiej usługi rozpowszechniony jest wśród członków stowarzyszeń niezależnych specjalistów informacji.
    Etap wyszukiwania i gromadzenia materiałów niezbędnych w realizacji zlecenia, zdeterminowany jest warsztatem oraz narzędziami, którymi dysponuje broker informacji. Źródła, jakie wykorzystuje do tego celu, to zarówno dokumenty drukowane i elektroniczne (choć coraz częściej już tylko elektroniczne). W poszukiwaniu źródeł drukowanych brokerzy informacji udają się do bibliotek. Tam mogą bezpłatnie skorzystać z czasopism, których archiwa w Internecie są najczęściej odpłatne, oraz z dokumentów pochodnych (wydawnictw informacyjnych, bibliografii, tematycznych zestawień dokumentacyjnych).
      Źródła elektroniczne niezbędne w pracy brokera informacji można podzielić na trzy grupy: darmowe strony internetowe, czyli takie, które nie pobierają opłat za dostępne na nich informacje (free Web sites), płatne strony internetowe (fee-based Web sites) – oferujące materiały chronione prawem autorskim, np. artykuły i analizy oraz płatne serwisy informacyjne (value-added information services) – udostępniają szeroki zakres materiałów dotyczących informacji biznesowych, które nie są dostępne poprzez dwa poprzednie źródła [Bates 1999, dok. elektr.]. M. E. Bates – doświadczony broker informacji oraz właścicielka Bates Information Services – dokonała analizy wymienionych wyżej rodzajów elektronicznych źródeł informacji dla infobrokerów. Kryteria, którymi kierowała się przy ich ocenie, objęły między innymi: wiarygodność i autoryzację, aktualność i archiwizowanie, agregatowość zawartych informacji oraz opcje pobrania informacji.
    Przykładami bezpłatnych stron internetowych, stanowiących ważne zasoby informacyjne w działalności infobrokerskiej, są strony WWW czasopism, administracji rządowej, stowarzyszeń zawodowych, a także strony stworzone przez ekspertów danych dziedzin wiedzy lub branż (często zawierają one dobrze opracowane zestawienie odesłań do materiałów związanych z danym tematem). Niewątpliwą zaletą tych źródeł jest bezpłatny dostęp. Najczęstsze wady bezpłatnych stron internetowych to ograniczone możliwości wyszukiwania na stronie (bez możliwości korzystania z operatorów Boole’a) oraz brak dostępu do archiwum dokumentów.
     Płatne strony internetowe oferują informacje o wyższej jakości, odpowiednio wyselekcjonowane i regularnie aktualizowane. Posiadają one ponadto wyszukiwarki umożliwiające zaawansowane wyszukiwanie. M. E. Bates wymienia strony, z których brokerzy informacji korzystają najczęściej, między innymi: Special Collection on Northern Light (http://www.northernlight.com/power.html), Electric Library (http://www.elibrary .com), Hoover’s Online (http://www.hoovers.com) i U.S. Department of Commerce’s STAT-USA Service (http://www.stat-usa.gov) [Bates 1999, dok. elektr.].
     Największą popularnością wśród brokerów informacji cieszą się płatne serwisy informacji biznesowej, na przykład: Dow Jones Interactive (http://djinteractive.com), Dialog (http://www.dialog.com) czy Lexis-Nexis (http://www.lexisnexis.com) [Bates 1999, dok. elektr.]. Wysokość opłaty rekompensuje szybkość i trafność wyszukiwań. Udostępniają one dużą liczbę czasopism elektronicznych, biuletynów, raportów handlowych, materiałów konferencyjnych, katalogów i innych istotnych źródeł z całego świata. Pozwalają na pobranie materiałów w różnych językach oraz formatach (HTML, PDF, i inne).
    Rolę forum dyskusyjnego brokerów informacji, pola wymiany doświadczeń oraz źródła wiedzy praktycznej i strategii wyszukiwawczych, pełnią czasopisma i biuletyny elektroniczne [Gryguc 2003, dok. elektr.]. Ich archiwa są częściowo bezpłatne. Wśród nich znajdują się periodyki publikowane przez wydawnictwo Information Today, Inc. (ITI), przeznaczone głównie dla pracujących w Internecie. Pod adresem www.infotoday.com dostępne są czasopisma: CRM Magazine, EContent, EMedia, Information Today, KMWorld Magazine, Link-Up Digital, ONLINE Magazine, Searcher. Na stronach serwisu Information Today, Inc., zamieszczono także biuletyny elektroniczne (CyberSkeptic’s Guide to Internet Research, The Information AdvisorTM oraz Intranet Professional), w których publikowane są między innymi: przeglądy stron WWW dotyczących wybranej branży, rankingi wyszukiwarek czy analizy serwisów informacyjnych.
     Biuletynem elektronicznym tworzonym przez brokerów informacji, dla nich, oraz dotyczących wszystkich aspektów działalności infobrokerskiej jest dwumiesięcznik Information Broker, wydawany przez Burwell Enterprises, Inc. Wydawnictwo to zajmuje się także opracowywaniem rocznika The Burwell World Directory of Information Profession, zawierającego listę brokerów informacji, niezależnych bibliotekarzy, niezależnych pracowników informacji oraz instytucji dochodowych, które wykonują usługi informacyjne. Publikacje te dostępne są odpłatnie w wersji drukowanej, elektronicznej (CD-ROM) oraz pod adresem www.burwellinc.com.
     Decydujący wpływ na dobór źródeł i strategii informacyjno-wyszukiwawczych ma oczywiście zakres i rodzaj usług, jakie oferuje broker informacji. Zarówno indywidualny specjalista informacji pracujący we własnym domu, jak i duże przedsiębiorstwo informacyjne określa swój profil działania i stara się zgodnie z nim dokonywać selekcji warsztatu i narzędzi pracy. Istotną rolę odgrywa kwestia finansów związana z wygospodarowaniem w budżecie środków na zakup baz czy prenumeratę czasopism. Dla małych przedsiębiorców, którzy rezygnują z droższych źródeł informacji – płatnych serwisów czy baz danych, nieocenione stają się biblioteki oraz bezpłatne strony WWW (wtedy jednak czas poświecony na wyszukiwanie jest dłuższy, a cena usługi wyższa). Duże firmy wydają się być bardziej konkurencyjne na rynku infobrokerskim, posiadają bowiem większe zasoby źródeł i grono specjalistów z różnych dziedzin wiedzy.
     Warto zaznaczyć, iż niezbędne w działalności brokera informacji są także urządzenia, dzięki którym może on korzystać z opisanych wyżej zasobów informacji. Narzędzia pracy, w postaci komputera, drukarki, telefonu, faxu, kserokopiarki oraz skanera to niezbędne wyposażenie przedsiębiorstwa infobrokerskiego. Poza wyszukiwaniem i pozyskiwaniem informacji, umożliwiają brokerowi informacji stałą komunikację z klientem oraz szybkie dostarczanie wykonanych projektów.
   Broker informacji, tworząc swoją ofertę, uwzględnia szerokie spektrum potrzeb i wymagań zleceniodawców. Dotyczy to zarówno rodzaju usług, form opracowania, jak i obszarów wyszukiwawczych. Przedsiębiorstwa informacyjne zawężają jednak działalność do wybranych zakresów i grup klientów, w celu specjalizacji i poniesienia jakości usług. Rodzaj zleceń określa ponadto dobór elektronicznych i drukowanych zasobów informacyjnych. Broker informacji ma możliwość korzystania ze źródeł płatnych oraz bezpłatnych, w zależności od skali problemu, jaki analizuje, czasu oraz możliwości finansowych.

Spis wykorzystanych opracowań:
1. Bates, Mary Ellen [dok. elektr.] (1999). Selecting Business Intelligence Sources: The Public Web vs. 
     Value-Added Online Services. http://www.factiva.com/infopro/BusIntellletter.pdf [odczyt: 2004.05.06].
2. Bojar, Bożenna oprac. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów
     informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: SBP, 363 s.
3. Detwiler, Susan M. [dok. elektr.] (1995). How to Choose an Information Broker. http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/detwiler.html [odczyt:2004.12.17].  
4. Gryguc, Ewa [dok. elektr.] (2003). Profesjonalista w wiecie informacji. Gazeta IT nr 6 (14). http://www.gazeta-it.pl/archiwum/git14/profesjonalista.html [odczyt: 2004.11.20].
    

Wymagania dotyczące rynku działalności infobrokerskiej

Marta Iwańczuk

Wymagania dotyczące rynku działalności infobrokerskiej

      Analizę wymagań dotyczących rynku dla działalności brokera informacji należy rozpocząć od sprecyzowania poszczególnych kwestii gospodarczych. Rynek określany jest jako całokształt stosunków i zjawisk zachodzących w procesie wymiany i podziału dóbr pomiędzy podmiotami rynku. Podmiotem rynku jest każda jednostka uczestnicząca w zdarzeniach gospodarczych na rynku, a więc począwszy od osób fizycznych, poprzez gospodarstwa domowe, aż po duże przedsiębiorstwa, zakłady pracy, państwa. Dwa podstawowe rodzaje podmiotów rynku to: sprzedawcy i nabywcy [Pierwsze kroki […] 2000, dok. elektr.]. Każdy podmiot działa jedynie w pewnych obszarach rynku.

       Działalność infobrokerska ma udział w rynku usług informacyjnych. Założenie przedsiębiorstwa brokera informacji powinno zostać poprzedzone analizą rynku infobrokerskiego. W tym celu broker informacji sporządza plan gospodarczy, zawierający segmentację rynku i analizę konsumenta [Stoytcheva 1999, dok. elektr.]. Głównym celem segmentacji jest analiza struktury rynku, czyli potrzeb klientów, które rynek tworzą. Możemy wyróżnić rynki jednolite i zróżnicowane pod względem struktury potrzeb. Segmentacja rynku to jego podział na jednorodne grupy konsumentów według określonych zmiennych segmentacyjnych, czyli kryteriów segmentacji rynku. Broker informacji dokonuje wyboru kilku interesujących go zmiennych (na przykład geograficznych, demograficznych czy psychograficznych) [Stoytcheva 1999, dok. elektr.]. Infobroker dzieląc rynek na różne jednostki geograficzne (państwa, regiony geograficzne), decyduje się na działania na jednym lub kilku obszarach geograficznych, uwzględniając przy tym lokalne zróżnicowanie preferencji.

       Firma V & S International LLC jako pole działania wybrała międzynarodowy handel, wyszukiwanie informacji o rynkach, konsultacje w sprawie inwestycji kapitału w nowe przedsięwzięcia, informacje o znakach handlowych, skupiając się na USA i Europie (w szczególności Austrii i Bułgarii). Wykorzystuje więc międzynarodowy kanał usług informacyjnych, dostarczając informacji klientom z USA o rynkach w Europie oraz klientom z Europy o rynkach w USA [Stoytcheva 1999, dok. elektr.].

      Segmentacja rynku umożliwi brokerowi informacji analizę konkurencji i potrzeb klientów w poszczególnych segmentach oraz opracowanie planu marketingowego dla każdego segmentu. „Rozpoznanie rynku poprzez kategoryzację potrzeb klientów brokera informacji jest podstawą do tworzenia prognozy udziału w rynku dla każdego segmentu, między innymi oceny przyszłych kosztów i zysków” [Line 1999, dok. elektr.]. Broker informacji projektuje prawdopodobny lub oczekiwany poziom zapotrzebowania na jego usługi w ciągu najbliższych dwóch do pięciu lat, biorąc pod uwagę obecny asortyment usług informacyjnych. Na podstawie prognozy sprzedaży można oszacować, jak szybko przedsiębiorstwo będzie się rozwijać.

     Warto stworzyć biznesplan przedsiębiorstwa infobrokerskiego, który jest „zestawem dokumentów (analiz i programów), w których na podstawie oceny sytuacji strategicznej firmy oraz danych historycznych zawarta jest projekcja celów firmy i sposobów ich osiągnięcia, przy uwzględnieniu wszystkich istniejących uwarunkowaniach natury finansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej i technologicznej. Obejmuje on działalność bieżącą oraz okres od dwóch do pięciu następnych lat” [Pierwsze kroki […] 2000, dok. elektr.].

    Głównym założeniem budowy biznesplanu jest to, iż daną firmę infobrokerską traktuje się jako podmiot funkcjonujący w otoczeniu ekonomicznym, finansowym, prawnym i społecznym. Przedsiębiorstwo jest silnie powiązane z otoczeniem, w obrębie którego działa. [Pierwsze kroki […] 2000, dok. elektr.]. Proces przygotowania i wdrożenia planu działania firmy można podzielić na następujące fazy:

Określenie celów budowy planu przedsiębiorstwa infobrokerskiego i funkcji, jakie ma on spełniać. Ocena pozycji strategicznej firmy. Zaprojektowanie niezbędnych działań. Przygotowanie planu działania. Wdrożenie planu. Kontrola wykonania [Pierwsze kroki […] 2000, dok. elektr.].

     Tworząc biznesplan swojego przedsiębiorstwa brokerzy informacji często korzystają z opinii ekspertów. D. Line w celu zasięgnięcia opinii na temat planu gospodarczego swojej firmy zwrócił się do Small Business Developmnet Center (SBDC) – ośrodka konsultantów biznesowych. Biznesplan małego przedsiębiorstwa stosunkowo łatwo poddać weryfikacji, sprawdzając czy spełnia kryteria: celowości; wykonalności; zgodności wewnętrznej; operatywności, czyli przejrzystości i zrozumiałości założeń; wielowariantowości, która związana jest z przygotowaniem przynajmniej trzech wariantów planu; zupełności i racjonalności, czyli budowania planu zgodnie z przyjętymi normami oraz wymaganymi standardami [Line 1999, dok. elektr.].

    Doświadczenia brokerów informacji wykazują, iż jedną z podstawowych słabości małego biznesu infobrokerskiego jest brak analizy rynku i planowania działalności. Brokerzy informacji obawiają się, że „spowodują one zmniejszenie elastyczności działania przez związanie się z założeniami planistycznymi” [Miś 2001, s. 22]. Przyjęte założenia nie ograniczają działalności firmy i nie stanowią bariery jej rozwoju, gdyż wiążą się z procesem, który wymaga cyklicznej weryfikacji celów, metod, zadań oraz potrzeb rynku usług informacyjnych. Tylko dzięki uświadomieniu sobie potrzeb rynku i przewidywaniu zmian w otoczeniu gospodarczym można właściwie ocenić zagrożenia i możliwości rozwoju przedsiębiorstwa infobrokerskiego.

Spis wykorzystanych opracowań:

  1. Line, David [dok. elektr.] (1999). Burwell Enterprises, Inc: Focus on Information Brokering (Sample Newsletter). http://www.burwellinc.com/samplenewsletter.html [odczyt: 2004.11.20].
  2. Miś, Bogdan (2001). Zawód: infobroker. Wiedza i Życie nr 4, s. 22 – 24.
  3. Pierwsze kroki – Twoja Firma [dok. elektr.] (2000) http://www.twoja-firma.pl/poradnik-pierwsze-kroki.html [odczyt: 2005.04.02].
  4. Stoytcheva, Vesselina [dok. elektr.] Business plan for a start-up of an information brokering company (1999). http://neoref.ils.unc.edu/2563.pdf [odczyt: 2005.01.04].

Wykaz stowarzyszeń brokerów informacji

Marta Iwańczuk

Wykaz stowarzyszeń brokerów informacji

 The American Society for Information Science and Technology (ASIS&T) (Amerykańskie Stowarzyszenie Informacji Naukowej i Technologii Informacyjnej) – Zostało założone w 1937 roku jako American Documentation Institute (ADI) – towarzystwo dla profesjonalistów informacji prowadzących badania nad nowymi teoriami, technikami i technologiami w celu poprawienia dostępu do informacji. Jest organizacją non-profit. Towarzystwo prowadzi działalność edukacyjną, organizuje konferencje, wydaje publikacje i czasopisma. ASIS&T skupia specjalistów z wielu dziedzin wiedzy, koncentrując się na różnorodnych podejściach do nowatorskich rozwiązań wspólnych problemów dotyczących przepływu informacji. ASIS&T tworzy forum wymiany informacji o najnowszych badaniach i odkryciach w dziedzinach informacji naukowej. Członków ASIS&T jest około 4 tys., są to specjaliści, z tak różnych dyscyplin, takich jak: informatyka, lingwistyka, zarządzanie, bibliotekoznawstwo, inżynieria, prawo, medycyna, chemia i dydaktyka. Do ASIS&T należą indywidualni profesjonaliści, którzy zajmują się gromadzeniem, wyszukiwaniem, analizowaniem, zarządzaniem, archiwizowaniem oraz rozpowszechnianiem informacji.
Źródło: About ASIS&T [dok. elektr.] (2004). http://www.asis.org/AboutASIS/index.html [odczyt: 2005.01.04].

The Association of Independent Information Professionals (AIIP) (Stowarzyszenie Niezależnych Profesjonalistów Informacji) – Największa światowa organizacja zrzeszająca brokerów informacji. Powstała w 1987 roku, kiedy to profesor bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na Uniwersytecie Wisconsin (USA) oraz właściciel firmy infobrokerskiej Information Express, Marilyn Levine, doszedł do wniosku, że istnieje potrzeba zorganizowania stowarzyszenia skupiającego brokerów informacji. Organizacja miała pierwotnie 26 członków – firm z całego świata, profesjonalnie zajmujących się poszukiwaniem i dostarczaniem wszelakich informacji.
    Główne zadania AIIP:

    • zwiększanie świadomości i wiedzy na temat zawodu infobrokera,
    • stworzenie i wprowadzenie w życie etycznych standardów prowadzenia tego typu działalności,
    • zachęcenie niezależnych infobrokerów do prowadzenia dyskusji na wspólne tematy,
    • promowanie wymiany informacji pomiędzy infobrokerami i innymi organizacjami,
    • informowanie społeczeństwa o istnieniu i sposobach działania brokerów informacji.

    Obecnie AIIP skupia około 700 członków na całym świecie. Stowarzyszenie w każdym kwartale publikuje własny biuletyn informacyjny, organizuje także coroczne spotkania członków AIIP, prowadzi elektroniczne dyskusje na tematy związane z poszukiwaniem informacji. Prowadzone są również szkolenia podczas targów i wystaw. W USA stowarzyszenie jest traktowane jako reprezentant profesjonalistów związanych z informacją i dlatego blisko współpracuje z producentami baz danych i innymi dostarczycielami źródeł informacji w celu usprawnienia i ułatwienia pracy członków AIIP.
Źródło: About the Association of Independent Information Professionals (AIIP) [dok. elektr.] (2004). http://www.aiip.org/AboutAIIP/aboutaiip.html [odczyt: 2005.03.05]

    Deutsche Gesellschaft für Informationswissenschaft und Informationspraxis e.V. (DGI) The Association for Information Science and Practice (Stowarzyszenie Informacji Naukowej i Praktyki Działalności Informacyjnej) – Liczy około 2 tys. członków, jego siedzibą jest Frankfurkt nad Menem. Celem Stowarzyszenia jest promocja, tworzenie pozytywnego wizerunku oraz inne działania na rzecz sektora usług informacyjnych. DIG jest forum wymiany doświadczeń zawodowych dla członków oraz ich klientów. Zajmuje się organizowaniem zjazdów i konferencji dla niezależnych specjalistów informacji. Prowadzi też kursy doskonalące umiejętności informacyjno-wyszukiwawcze i marketingowe. Wydaje m. in. czasopismo Information – Wissenschaft und Praxis oraz publikacje członków DGI. Działalność organizacji prowadzona jest w specjalistycznych grupach i komitetach. Jedna z grup reprezentuje interesy brokerów informacji – Group For Information Broking. Jej celem jest stworzenie kodeksu etyki brokerów informacji, lobbing, prowadzenie szkoleń oraz sieci komunikacyjnej między brokerami i ich klientami. DGI ma oddziały w ponad 10 miastach w Niemczech.
Źródło: Deutsche Gesellschaft für Informationswissenschaft und Informationspraxis [dok. elektr.] (2005). http://www.dgd.de/index.html  [odczyt: 2005.03.05].

    The European Association of Information Services (EUSIDIC) (Europejskie Stowarzyszenie Usług Informacyjnych) – Organizacja powstała w 1970 roku w celu stworzenia sieci wymiany informacji między dostawcami usług informacyjnych, a ich klientami. Jej siedziba znajduje się w Amsterdamie. Posiada ponad 100 członków, którzy reprezentują 16 krajów europejskich, pracują oni zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Do EUSIDIC należą głównie firmy i organizacje, rzadziej osoby indywidualne. Głównymi organami EUSIDIC są Rada i Komitet Wykonawczy, w ramach Stowarzyszenia można wyróżnić ponadto szereg małych komitetów i grup roboczych. Członkowie EUSIDIC spotykają się na corocznej konferencji, której towarzyszą warsztaty i inne imprezy. Stowarzyszenie wydaje głównie materiały konferencyjne, poza tym prowadzi własny internetowy serwis informacyjny.
Źródło: EUSIDIC – The European Association of Information Services [dok. elektr.] (2005). http://www.eusidic.org [odczyt: 2005.04.06].

    Finland Tietopalveluseura – The Finnish Society for Information Services (Fińskie Towarzystwo Usług Informacyjnych) – Jest to organizacja non-profit, skupiająca specjalistów zajmujących się wyszukiwaniem, analizowaniem, digitalizowaniem oraz rozpowszechnianiem informacji w różnych formach. Towarzystwo działa od 1947 roku w Espoo i liczy obecnie około 1000 członków. Jego celem jest promocja usług informacyjnych, rozwijanie profesjonalnych umiejętności członków oraz prowadzenie badań i publikowanie ich wyników. Niezależnym specjalistom informacji w Towarzystwie przyświeca także idea dzielenia się doświadczeniem i specjalistycznymi umiejętnościami w zarządzaniu informacją i wiedzą z pozostałymi członkami. Promocję usług informacyjnych i podnoszenie świadomości informacyjnej realizują poprzez organizowanie profesjonalnych kursów i szkoleń. Finland Tietopalveluseura zajmuje się również wspomaganiem badań oraz współpracą z fińskimi i międzynarodowymi organizacjami.
Źródło: Tietopalveluseura  [dok. elektr.] (2004). http://www.tietopalveluseura.fi/fi/cfmldocs/index.cfm?ID=1103 [odczyt: 2005.04.06].

   Society of Competitive Intelligence Professionals (SCIP) (Stowarzyszenie Specjalistów Wywiadu Konkurencyjnego) – Jest międzynarodową organizacją stawiającą sobie za cel pomoc specjalistom w zakresie zbierania i analizowania informacji, popularyzacji wywiadu konkurencyjnego i zachęcania decydentów do prowadzenia dialogu i podejmowania działań na rzecz uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Siedzibą SCIP jest Aleksandria w stanie Virginia w USA. Organizacja skupia ok. 7000 członków z 45 krajów, w tym głównie z USA. SCIP stworzyło SCIP Code of Ethics for CI Professionals (Kodeks Etyczny Wywiadu Konkurencyjnego). Choć członkostwo ma charakter indywidualny, SCIP na zasadach partnerskich współdziała również z kilkoma podobnymi stowarzyszeniami z innych krajów, m.in. Niemiec, Francji, Kanady, Chin i Izraela. Planuje się powołanie organizacji, skupiającej profesjonalistów i sympatyków wywiadu konkurencyjnego w Polsce, afiliowanej przy SCIP. W środowisku specjalistów informacji SCIP cieszy się opinią elitarnej, profesjonalnej i prestiżowej organizacji.
Źródło: About SCIP [dok. elektr.] (2004). http://www.scip.org/about/index.asp  [odczyt: 2005.01.04].

    Svensk förening för informationsspecialister The Swedish Association of Information Specialists (TLS) (Szwedzkie Stowarzyszenie Profesjonalistów Informacji) – jest to szwedzka organizacja non-profit, z siedzibą w Sztokholmie, dla profesjonalistów specjalizujących się w zarządzaniu informacją. Jej członkowie zajmują się dostarczaniem aktualnej i wiarygodnej informacji z zakresu biznesu, medycyny, technologii i nauk humanistycznych. TLS prowadzi działania doskonalące zawodowe kwalifikacje członków, które wykorzystują w codziennej pracy, tak aby byli oni konkurencyjni na światowym rynku usług informacyjnych. TLS organizuje kursy, seminaria i konferencje. Wydaje także swoje publikacje oraz od 1945 roku czasopismo InfoTrend – Nordic Journal for Information Specialists. TLS posiada oddziały w całej Szwecji.
Źródło: Swedish Association for Information Specialists [dok. elektr.] (2005). http://www.tls.se/foreningen/tlseng.lasso [odczyt: 2005.04.07]. 

Ta strona używa cookies. Pozostając na niej wyrażasz zgodę na ich używanie. Więcej Informacji

Polityka dotycząca cookies i podobnych technologii Dla Państwa wygody używmy plików cookies i podobnych technologii m.in. po to, by dostosować serwis do potrzeb użytkowników, i w celach statystycznych. Cookies to niewielkie pliki tekstowe wysyłane przez serwis internetowy, który odwiedza internauta, do urządzenia internauty Cookies używają też serwisy, do których się odwołujemy pokazując np. multimedia. W przeglądarce internetowej można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Brak zmiany tych ustawień oznacza akceptację dla stosowanych tu cookies. Serwis nasz stosuje cookies wydajnościowe, czyli służące do zbierania informacji o sposobie korzystania ze strony, by lepiej działała, oraz funkcjonalne, czyli pozwalające „pamiętać” o ustawieniach użytkownika (np. język, rozmiar czcionki). To m.in.: - cookies google-analytics.com – statystyki dla naszej witryny - cookie powiązane z wtyczką „AddThis Social Bookmarking Widget”, która służy ona do łatwego dzielenia się treścią przez serwisy społecznościowe. Polityka prywatności serwisu Addthis opisana jest tu:http://www.addthis.com/privacy/privacy-policy#publisher-visitors (po wybraniu przez użytkownika serwisu, poprzez który będzie się dzielił treścią z witryny mac.gov.pl ,w przeglądarce użytkownika pojawią się cookies z tamtej witryny) - cokies sesyjne (wygasają po zakończeniu sesji) Pozostałe nasze serwisy używają także: - cookies na oznaczenie, że wypełniona została ankieta/sonda (jeśli takie ankiety/sondy są stosowane w witrynie) - cookies generowanych podczas przełączania się do innej wersji serwisu cms, tj. wersji mobilnej oraz wersji dla słabo widzących (wai) - cookies sesyjnych (wygasają po zamknięciu sesji) – używane podczas logowanie użytkownika do panelu strony - cookies utworzonych w momencie zmiany szerokości strony (jeśli witryny posiadają włączoną tą funkcjonalność) - cookies na oznaczenie, że zaakceptowano politykę prywatności Serwisy obce, z których materiały przedstawiamy, mogą także używać cookies, które umożliwiają logowanie się, oraz służą dostarczaniu reklam odpowiadających upodobaniom i zachowaniom użytkownika. W szczególności takie cookies to: W serwisie youtube.com – zawierające preferencje użytkownika, oraz liczydło kliknięć (opisane są w polityce prywatności http://www.google.pl/intl/pl/policies/privacy/) W serswisie player.vimeo.com i av.vimeo.com – pozwalające się zalogować, a także cookies umieszczane przez reklamodawców pozwalające uzależniać wyświetlane reklamy od zachowania użytkownika (polityka w sprawie plików cookies dostępna jest pod adresem http://vimeo.com/cookie_policy)

Zamknij