- 2016-11-21 0858_TW680303_v01 _KWANT_ infobrokerstwo_ kształcenie infobrokerów
- Problem: Jak kształcone są kompetencje infobrokerskie w Polsce
- Słowa klucze: edukacja akademicka, kompetencje brokera, programy kształcenia
- Temat: Ośrodki kształcenia infobrokerów w Polsce
- ŹRODŁO:. T.Wojewódzki, Komunikacja wiedzy. /w:/Infobrokerstwo. Idee, koncepcje, rozwiązania praktyczne, pod redakcją Małgorzaty Kowalskiej i Tadeusza Wojewódzkiego, Gdańsk: Ateneum. Szkoła Wyższa 2015, 38 s. ISBN 978–83–61079–32–3 s. 195 -203
- Autor: Tadeusz Wojewódzki mailto:wojewodzki@wojewodzki.pl
CYTAT: ”
/…/ Przemysław Krysiński[1]
Ośrodki kształcenia infobrokerów w Polsce
Streszczenie: Wraz z rozwojem technologii informacyjnych i komunikacyjnych, powstają nowe zawody i umiejętności. Jedną z najbardziej pożądanych profesji jest infobroker. To specjalista, który zajmuje się profesjonalnym wyszukiwaniem, analizą i opracowaniem informacji. Artykuł stanowi przegląd oferty edukacyjnej skierowanej do infobrokerów w Polsce. Jest to również próba podsumowania dotychczasowej działalność w zakresie kształcenia przedstawicieli tej profesji.
Słowa kluczowe: edukacja, oferta szkoleniowa, ośrodki kształcenia, Polska.
- prowadzenie
Postęp cywilizacyjny i związany z nim rozwój nowych technologii mają znaczący wpływ na kształtowanie rynku pracy. W obliczu rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych powstają nowe zawody i specjalności, które wypierają niepopularne profesje. Graficy komputerowi, researcherzy, webmasterzy, twórcy stron internetowych czy analitycy internetowi to zawody przyszłości, na które wciąż jest duże zapotrzebowanie. I wszystko wskazuje na to, że taki stan utrzyma się jeszcze przez kilka kolejnych lat. W gronie najbardziej pożądanych profesji znalazł się także infobroker – specjalista w zakresie profesjonalnego wyszukiwania informacji, wzbogaconej o analizę i opracowanie. Według prognoz Międzyresortowego Zespołu do Prognozowania Popytu Na Pracę oraz raportów innych organizacji (m.in. European Working Condition Observatory, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości) do roku 2020 r. zawód infobrokera będzie jednym z 10 najbardziej poszukiwanych na rynku pracy [12].
- Początki kształcenia specjalistów informacji
O kształceniu infobrokerów w Polsce możemy mówić dopiero od kilku lat. Do niedawna podstawę do kreowania zawodu infobrokera stanowił kierunek informacja naukowa i bibliotekoznawstwo. Studia te przekazywały wiedzę na temat różnych typów źródeł informacji (katalogi, bibliografie, bibliograficzne i specjalistyczne bazy danych) oraz uczyły właściwego wykorzystywania nowych technologii w procesie profesjonalnego wyszukiwania, oceny, selekcji, przetwarzania oraz udostępniania informacji.
W obliczu narastających zmian zaczęto modyfikować programy studiów bibliotekoznawczych i dostosowywać je do potrzeb rynku pracy. Pojawiły się także studia podyplomowe w zakresie infobrokerstwa, które zapoczątkowały rozwój innych form kształcenia w tym zakresie. Dziś oferta jest dużo bardziej zróżnicowana i obejmuje także szkolenia (realizowane w trybie stacjonarnym oraz e-learningowym), studia licencjackie i magisterskie. Coraz więcej szkół i uczelni uruchamia różnorodne formy kształcenia w tym kierunku. Tę okazję wykorzystują zarówno instytuty bibliologiczne, jak i dziennikarskie oraz szkoły o profilu biznesowym i menedżerskim[2].
- Studia stacjonarne i/lub niestacjonarne
Kształcenie infobrokerów w ramach studiów licencjackich lub magisterskich jest wciąż mało popularne w Polsce. Składa się na to wiele czynników, wśród których można wymienić: brak doświadczenia w tej dziedzinie, ograniczoną liczbę specjalistów, trudności związane z opracowaniem pełnowartościowego programu czy chociażby opór w środowiskach akademickich oraz brak otwartości na zmiany i wciąż rosnące potrzeby rynku pracy. Są oczywiście wyjątki, które mogą stanowić przykład dla pozostałych ośrodków.
Spośród uczelni publicznych tylko Uniwersytet Jagielloński (Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa) prowadzi uzupełniające studia magisterskie o specjalności „broker informacji” w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym w ramach kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo [12].
Oferta uczelni niepublicznych jest bardziej zróżnicowana. Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu (Wydział Dziennikarstwa) prowadzi studia stacjonarne i niestacjonarne na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna, kształcąc brokerów informacji w ramach jednej z wielu specjalności [6]. Od 2014 r. Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu oferuje studia w ramach specjalności systemy informatyczne w zarządzaniu na kierunku zarządzanie. Ich program jest zbieżny z treściami realizowanymi na typowych studiach infobrokerskich. Przewiduje kształcenie w zakresie wyszukiwania informacji z różnych źródeł oraz dostarczenie wiedzy na temat technik i metod profesjonalnego zbierania informacji [15].
Warto wspomnieć o nowych propozycjach studiów, dostępnych zarówno na uczelniach państwowych, jak i niepaństwowych. Mimo że nie są to typowe studia infobrokerskie, kształcą specjalistów w zakresie fachowego wyszukiwania informacji. Doskonałym przykładem jest uruchamiana od roku akademickiego 2014/2015 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim analityka społeczna i internetowa. Program studiów jest bardzo zróżnicowany i innowacyjny. Studia otwierają drogę do poznania cyfrowego świata, zrozumienia postępującego procesu wirtualizacji rzeczywistości społecznej oraz dają możliwość zdobycia wiedzy z zakresu szeroko pojętej nauki o Internecie. Dodatkowo pozwalają trafnie rozpoznawać, definiować, analizować i prognozować procesy i zjawiska zachodzące we współczesnym społeczeństwie i gospodarce. Kierunek studiów wykorzystuje wiedzę z takich obszarów jak: socjologia, psychologia społeczna, ekonomia, informatyka, zarządzanie. Umożliwia zdobycie praktycznych umiejętności dotyczących wykorzystania Internetu w gospodarce [1].
- Studia podyplomowe
Oferta jest bardzo zróżnicowana i na bieżąco dostosowywana do potrzeb odbiorców. Zazwyczaj są to studia dwusemestralne, realizowane przez instytuty bibliologiczne. Kształcenie w tym zakresie proponują:
- Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa:
- nazwa kierunku: Broker informacji,
- wiedza i umiejętności: znajomość źródeł informacji z różnych dziedzin wiedzy, m.in. z zakresu prawa, medycyny, biznesu, techniki; wyszukiwanie informacji w tradycyjnych i elektronicznych źródłach informacji; obsługa oprogramowania przydatnego w pracy infobrokera; prowadzenie własnej firmy infobrokerskiej; współpraca z firmami zajmującymi się fachowym wyszukiwaniem informacji; praca w dowolnej instytucji, w której istnieją komórki zajmujące się gromadzeniem i przetwarzaniem informacji, np. w firmach informatycznych, prawniczych, farmaceutycznych, zajmujących się monitorowaniem mediów [3];
- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa:
- nazwa kierunku: Infobrokering i wywiad rynkowy,
- wiedza i umiejętności: możliwość zdobycia praktycznej wiedzy i kompetencji społecznych pożądanych w działalności infobrokerskiej i w szerzej rozumianym sektorze informacyjnym współczesnej gospodarki; założenie i prowadzenie własnej małej firmy lub zatrudnienia w istniejących organizacjach, w tym także w bibliotekach, mediatekach i ośrodkach informacji [9];
- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii:
- nazwa kierunku: Podyplomowe Studia w Zakresie Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją,
- wiedza i umiejętności: rola informacji i sektora informacyjnego w społeczeństwie; zastosowanie nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych; źródła, metody i narzędzia profesjonalnego wyszukiwania informacji; ocena informacji; projektowanie i zarządzanie systemami informatycznymi; organizacja, selekcja, porządkowanie i przekazywanie informacji i wiedzy oraz biegłe posługiwanie się nowoczesnymi technologiami komunikacyjnymi [14];
- Uniwersytet Łódzki, Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej:
- nazwa kierunku: Broker informacji,
- wiedza i umiejętności: znajomość zagadnień obiegu, udostępniania informacji ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich ważniejszych obszarów nauki i gospodarki m. in. prawa, medycyny, informacji gospodarczej; profesjonalne wyszukiwanie i opracowanie informacji dla potrzeb komercyjnych [4];
- Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych:
- nazwa kierunku: Archiwistyka i współczesne infobrokerstwo,
- wiedza i umiejętności: wyszukiwanie, selekcjonowanie, gromadzenie i formatowanie informacji przy użyciu nowych technologii [2];
- Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Filologii Polskiej:
- nazwa kierunku: Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo, specjalność: „broker informacji/bibliotekarstwo praktyczne”,
- wiedza i umiejętności: sprawne wyszukiwanie, selekcja i ocena jakości informacji, tworzenie źródeł i zasobów informacji, wdrażanie narzędzi cyfrowych w informacji oraz znajomość metod pracy z użytkownikiem informacji) [11];
- Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki w Warszawie, Wydział Nauk Politycznych:
- nazwa kierunku: Brokerstwo Informacji (Infobroker),
- wiedza i umiejętności: profesjonalne przetwarzanie informacji; przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania w zróżnicowanych technologicznie i organizacyjnie środowiskach zawodowych, typowych dla innowacyjnych firm [7];
- Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Centrum Kształcenia Podyplomowego i Szkoleń:
- nazwa kierunku: Broker Informacji,
- wiedza i umiejętności: podjęcie samodzielnej działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług w zakresie: selekcji i przekazywania informacji klientom, monitorowania mediów drukowanych i elektronicznych, informacji nt. danej branży, dostarczania treści do serwisów internetowych, portali korporacyjnych, wydawnictw i biuletynów [5].
Na koniec należy wspomnieć o tych ośrodkach akademickich, które prowadzą studia podyplomowe z szeroko pojętego zarządzania informacją i wiedzą. Wśród uczelni państwowych są to: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Politechnika Gdańska, Politechnika Rzeszowska, Politechnika Lubelska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego. W gronie uczelni niepublicznych wyróżnić trzeba: Polsko-Japońska Wyższą Szkołę Technik Komputerowych w Warszawie, Wyższą Szkołę Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie, Wyższą Szkołę Umiejętności Społecznych w Poznaniu, Wyższą Szkołę Ekonomiczno-Informatyczną w Warszawie. Mimo że prowadzone przez te ośrodki kierunki studiów nie mają charakteru stricte infobrokerskiego, ich program kształcenia zawiera treści, które obecne są w programach studiów podyplomowych dedykowanych specjalistom w dziedzinie fachowego wyszukiwania informacji.
- Kursy i szkolenia
Krótkie formy kształcenia w zakresie infobrokerstwa cieszą się największym zainteresowaniem wśród odbiorców. Kursy kwalifikacyjne, szkolenia, seminaria stanowią doskonałą alternatywę dla tych, którzy chcą poszerzyć swoje kwalifikacje lub nabyć nowe umiejętności. Tego typu inicjatywy są prowadzone zarówno przez firmy prywatne, jak i instytucje państwowe (szkoły, biblioteki). Coraz częściej w realizacji tych przedsięwzięć wykorzystywane są także nowoczesne metody wspierania procesów edukacyjnych, takie jak np. e-learning, pozwalające na dotarcie do większej liczby odbiorców.
W najnowszej ofercie kursowej wyróżnić należy kursy infobrokerskie prowadzone od 2014 r. Instytut Filozofii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu [13] i przez Bibliotekę Pedagogiczną w Toruniu [10]. Pierwszy z kursów przeznaczony dla studentów filozofii UAM i realizowany jest stacjonarnie przez 40 godzin. Jego podstawowym celem jest wykształcenie kluczowych – zarówno w życiu zawodowym, jak i akademickim – kompetencji w zakresie działalności informacyjnej. W ramach kursu główny nacisk kładzie się na doskonalenie umiejętności efektywnego pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania informacji, poszerzenie wiedzy niezbędnej w pracy z informacją oraz rozwijanie nastawienia na współdziałanie w ramach zespołu. Drugi z wymienionych kursów dedykowany jest bibliotekarzom, trwa 15 tygodni i dostępny jest na platformie Moodle. Uczestnictwo w nim wiąże się z kosztem ok. 230 zł. Wśród celów kształcenia znajdują się zaznajomienie słuchaczy z rolą informacji i sektora informacyjnego w społeczeństwie, przybliżenie specyfiki zawodu brokera informacji i jego roli jako przewodnika po zasobach informacyjnych oraz reguł i prawidłowości rządzących tego typu działalnością, charakterystyka typów źródeł, metod i narzędzi wyszukiwania profesjonalnej informacji, prezentacja nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych oraz przykłady ich zastosowania, wykształcenie umiejętności biegłego poruszania się po źródłach informacji, formułowania trafnych strategii wyszukiwawczych i krytycznej oceny informacji, poziomu jej wiarygodności, przydatności, dostępności i pilności dostarczenia do odbiorcy, uświadomienie strategicznej roli informacji w procesach biznesowych oraz zmian zachowań informacyjnych i modeli przepływu informacji.
Podobną inicjatywę powołał do życia Szczeciński Park Naukowo-Technologiczny, który w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizuje nieodpłatne e-szkolenie „broker informacji” w ramach projektu „Przyszłościowe zawody społeczeństwa informacyjnego” [17].
Innym przykładem są szkolenia dostępne za pośrednictwem serwisu Infobrokerstwo.pl – Kurs Infobrokerski DEVOTEAM [8] oraz warsztaty opracowane pod kierunkiem Tadeusza Wojewódzkiego [16]. Kursy przygotowują do roli infobrokera systemowego w każdej organizacji (przedsiębiorczość, administracja, organizacje pozarządowe, uczelnie, media itp.), niezależnie od poziomu zaawansowania rozwojowego. Uczestnicy poznają i utrwalają podstawowe procedury infobrokerskie oraz przygotowywani są do wykonywania zadań w warunkach pracy zespołów projektowych – w formule stacjonarnej i wirtualnej. Tym samym otrzymują niezbędne kompetencje do zatrudnienia w formule telepracy.
Niezwykle ciekawym przedsięwzięciem są także seminaria z cyklu Infobroker, organizowane od 2006 r. przez Centrum Promocji Informatyki w Warszawie. Poza dostarczaniem szerokiego spektrum wiedzy z zakresu uwarunkowań funkcjonowania infobrokera w nowoczesnym społeczeństwie (aspekty gospodarcze, zawodowe, technologiczne, prawne), ich organizatorzy stwarzają uczestnikom szansę na kształcenie umiejętności praktycznych. Celowi temu służą towarzyszące wykładom warsztaty praktyczne, w trakcie których uczestnicy wspólnie rozwiązują i omawiają różnego typu zadania infobrokerskie.
- Podsumowanie
Wciąż poszerzająca się oferta studiów z zakresu wyszukiwania, opracowywania i wykorzystywania informacji świadczy o rosnącym zapotrzebowaniu na kwalifikacje infobrokerskie. Pozwala to mieć nadzieję na wzrost liczby ośrodków decydujących się na otwieranie kierunków dedykowanych wyłącznie tej profesji. Nieśmiałe próby modyfikacji programów na studiach bibliologicznych, rosnąca liczba ofert studiów podyplomowych dla przyszłych brokerów informacji oraz prowadzone szkolenia i kursy dokształcające stanowią silną odpowiedź na potrzeby rynku pracy, co pozwala wierzyć, że taki stan rzeczy będzie utrzymywał się w najbliższych latach.
Bibliografia:
- Analityka społeczna i internetowa. (b. d.). Dostęp: http://www.kul.pl/analityka-spoleczna-i-internetowa,art_52592.html [odczyt: 30.11.204].
- Archiwistyka współczesna i infobrokerstwo. (2014). Dostęp: http://www.uwm.edu.pl/human/index.php?option=com_content&view=article&id=160&Itemid=2 [odczyt: 30.11.204].
- Broker informacji. (2011–2014). Dostęp: http://www.ujk.edu.pl/ibib/ index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=140&Itemid=59 [odczyt: 30.11.204].
- Broker informacji. (2014). Dostęp: http://www.uni.lodz.pl/studia/studium, tematyka,451 [odczyt: 30.11.204].
- Broker Informacji. (b. d.). Dostęp: http://www.podyplomowe.wsg.byd.pl/ id,260/broker-informacji [odczyt: 30.11.204].
- Broker informacji. (b. d.). Dostęp: http://www.wsh.pl/strona/84/broker-informacji [odczyt: 30.11.204].
- Brokerstwo Informacji (Infobroker). (2009–2014). Dostęp: http://wssmia.edu.pl/podyplomowe/brokerstwo-informacji-infobroker [odczyt: 30.11.204].
- Infobroker systemowy. (2014). Dostęp: http://www.coe.com.pl/infobroker-systemowy.html [odczyt: 30.11.204].
- Infobrokering i wywiad rynkowy. (2010–2014). Dostęp: http://www.inib.uj.edu.pl/studia-podyplomowe [odczyt: 30.11.204].
- (b. d.). Dostęp: http://bptorun.edu.pl/moodle/login/index.php [odczyt: 30.11.204].
- Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo, specjalność: broker informacji/bibliotekarstwo praktyczne. (2014). Dostęp: http://www.ifp.uz.zgora.pl/index.php/studia-i-studenci/programy-studiow-ects-stud-pod/19-informacja-naukowa-i-bibliotekoznawstwo [odczyt: 30.11.204].
- Kowalska M. (2009). Nowe role i specjalności pracowników bibliotek: broker informacji. [w:] Antczak-Sabala B., Kowalska M., Tkaczyk L. (red.). Przestrzeń informacyjna biblioteki akademickiej – tradycja i nowoczesność. Toruń, Wyższa Szkoła Bankowa, s. 39–56.
- Kurs infobrokerski. (2014). Dostęp: http://filozofia.amu.edu.pl/kurs-infobrokerski/ [odczyt: 30.11.204].
- Podyplomowe Studia w Zakresie Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją. (2014). Dostęp: http://www.inibi.umk.pl/infobrokerstwo [odczyt: 30.11.204].
- Systemy informatyczne w zarządzaniu. (b. d.). Dostęp: http://www.wsb.pl/ torun/kandydaci/studia-i-stopnia/kierunki-i-specjalnosci/systemy-informatyczne-w-zarzadzaniu [odczyt: 30.11.204].
- Szkolenia – warsztaty. (b. d.). Dostęp: http://infobrokerstwo.pl/oferta/ szkolenia-warsztaty [odczyt: 30.11.204].
- Zawody przyszłości. Broker informacji. (b. d.). Dostęp: http://centrumedukacji.
eu/login/index.php [odczyt: 30.11.204].
Infobrokers Training Centers in Poland
Abstract: During the development of information and communication technologies, new professions and skills are formed. Information broker is one of the most desireable profession. It is a specialist who is interested in professional information retrieval, supported with analysis and preparation. The article is an overview of infobrokers education in Poland and attempt to summarize the current activities in the field of training of the profession.
Keywords: education, courses, training centers, Poland.
„
[1] mgr, Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, e-mail: krys@umk.pl
[2] Nazwy kierunków studiów podano w brzmieniu oryginalnym (użycie wielkich i małych liter), zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronach WWW poszczególnych ośrodków kształcenia.
Asocjacje:
Kompetencje brokera informacji należą do obszarów dobrze rozpoznanych i realnie wdrażanych w systemie edukacji akademickiej. Artykuł Przemysława Krysińskiego dookreśla te kompetencje omówieniem podstawowych zagadnień obecnych w sylabusach istniejących w Polsce programów kształcenia z zakresu szeroko rozumianego infobrokerstwa. Autor analizuje nie tylko ofertę studiów licencjackich, magisterskich i podyplomowych, ale także obecną na polskim rynku ofertę kursową.
