dokumentów – INFOBROKERSTWO SYSTEMOWE

24 listopada 2005

WARSZTAT BROKERA INFORMACJI

Tweet #wojewodzki, mse, infobrokerstwo, infobroker

WARSZTAT
BROKERA INFORMACJI

Mapowanie sieci.

Od początku istnienia
człowiek szuka informacji – od tej mającej mu zapewnić przeżycie – po tą, która
zapewnić mu ma odpowiednio wysoki poziom życia. Na przestrzeni wieków nasze
potrzeby informacyjne ewoluowały wprost proporcjonalnie do wymagań związanych z
egzystencją. Podobna sytuacja miała miejsce z narzędziami, które służyły do
pozyskania, przyswojenia i wykorzystania informacji. W zamierzchłych czasach
wystarczyło posłużyć się podstawowymi zmysłami aby wiedzieć gdzie znaleźć
pożywienie oraz jak zdobyć i utrzymać ogień. Dzisiaj potrzebne są wyrafinowane
narzędzia i metody, aby sprostać wymaganiom informacyjnym współczesnego
człowieka, który w ogromnym tempie i z zastraszającą determinacją dąży do
poprawy warunków swojej egzystencji i pozycji w społeczności w której żyje.
Kiedyś posiadanie informacji lub jej brak decydowały bezpośrednio o życiu lub
śmierci – dzisiaj bywa podobnie ale przede wszystkim informacja stanowi jeden z
kluczowych czynników decydujących o poziomie naszego życia. Obserwując wyścig
szczurów obecnej doby, dochodzę do wniosku, że wszechobecne dążenie do poprawy
bytu oraz wiążący się z tym awans społeczny stanowią co najmniej taką samą siłę
napędową jak pierwotny instynkt przetrwania. Dzisiaj o osiągnięciu powyższych
celów w dużej mierze decyduje posiadanie informacji – tej wartościowej, którą
cechuje adekwatność, kompletność, aktualność i wiarygodność, a nie tej, którą
często określamy mianem szumu informacyjnego.

Do niedawna głównym problemem było dotarcie do informacji. Obecnie w dobie
internetu i telefonii komórkowej jest to problem wtórny w stosunku do potrzeby
selekcji informacji oraz prawidłowej jej interpretacji. Nie jest to proste,
ponieważ jest jej tak wiele, że nikt obecnie nie jest w stanie określić ile jej
jest – tej tradycyjnej w postaci papierowej i tej wirtualnej – elektronicznej.
Współczesny człowiek codziennie bombardowany jest taką ilością informacji, z
którą człowiek żyjący 300 lat temu miał do czynienia przez całe swoje życie.
Ostatnie dane udostępnione przez jeden z najpopularniejszych serwisów
internetowych podają, że stron internetowych zarejestrowanych w ich bazach jest
ponad 19 miliardów. Oznacza to, że na 1 mieszkańca ziemi przypada ich obecnie
już kilka. Aby je wszystkie przeczytać potrzebnych byłoby ponad 6000 lat życia
spędzonych na ciągłym klikaniu, przy założeniu, że na każdą stronę/adres
poświęcilibyśmy 10 sekund lektury.

Skuteczna selekcja
informacji wymaga stałej (lub co najmniej długookresowej) dostępności źródeł
poszczególnych informacji. Takim źródłem jest niewątpliwie Internet. Istnieją
również inne elektroniczne źródła takie jak rejestry publiczne (ludność,
pojazdy, grunty, paszporty, cudzoziemcy), bazy danych dokumentów urzędowych
(zbiory dokumentów przechowywanych przez administrację publiczną, zbiory
dokumentów urzędowych Unii Europejskiej) i inne. Sama dostępność informacji nie
jest wystarczająca. Konieczna jest aktywność w zakresie poszukiwania, selekcji,
uwiarygodnienia i udostępnienia interesującej informacji.

Możemy wyróżnić dwa podstawowe typy potrzeb informacyjnych:

znalezienie określonej,
precyzyjnie zdefiniowanej informacji;
eksploracja dostępnej
informacji z określonej dziedziny/zakresu/obszaru wiedzy.

Do zaspokojenia pierwszego typu potrzeb wystarcza model usługi polegający na
jednorazowym wyprodukowaniu pojedynczego produktu. W tym przypadku
wystarczającymi zasobami jest osoba posiadająca umiejętności wyszukiwania
informacji oraz odpowiedni zestawem standardowych ogólnodostępnych narzędzi
(przeglądarka + wyszukiwarki internetowe).

Do zaspokojenia
drugiego typu potrzeb konieczne jest posiadanie tak wielu umiejętności,
interdyscyplinarnej wiedzy oraz posługiwanie się tak dużą ilością narzędzi
wspierających pracę, że wymusza to organizowanie pracy w ramach systemu. Dopóki
nie istnieją ogólnodostępne narzędzia informatyczne wykorzystujące sztuczną
inteligencję (porównywanie, kojarzenie, wnioskowanie), dopóty pomiędzy odbiorcą
informacji, a światowymi zasobami informacyjnymi, niezbędny będzie pośrednik,
który w literaturze tematu określany jest mianem brokera informacji. Rola
brokera informacji może sprowadzać się jedynie do wyszukania odpowiedniej
informacji tzn. zaspokajać pierwszy typ potrzeb. Obecnie, zwłaszcza na polskim
rynku informacji, taka jego rola w najbliższym czasie będzie wiodąca ale z
czasem będzie ewoluowała w kierunku zaspokajania drugiego typu potrzeb. W tym
drugim przypadku niezbędne będą rozwiązania systemowe w zakresie organizacji i
narzędzi.

W ramach organizacji powinno funkcjonować wielu specjalistów, a broker
informacji powinien stanowić centralny jej punkt i być odpowiedzialnym za
kontakt z klientem, koordynację pracy specjalistów oraz decyzje w zakresie
selekcji i opracowania materiału informacyjnego. W zakresie identyfikowania,
gromadzenia i wstępnej selekcji materiału informacyjnego, brokera powinni
wspierać specjaliści w zakresie wyszukiwania informacji, natomiast w zakresie
oceny adekwatności, analizy i uwiarygodniania – eksperci
dziedzinowi.

W zakresie narzędzi
potrzebne są zintegrowane systemy potrafiące w dużej części wyręczyć człowieka w
żmudnej pracy związanej z „obróbką” informacji. Wszelkie do tej pory opracowane
i udostępnione narzędzia tylko po części załatwiają sprawę. Proces wyszukiwania
i analizy informacji wymaga pracy odpowiednio przygotowanego specjalisty lub ich
grupy. Specjaliści muszą posiadać umiejętności i wiedzę z wielu obszarów,
poczynając od umiejętności posługiwania się narzędziami i znajomości źródeł
poprzez umiejętności z zakresu psychologii, socjotechniki i marketingu potrzebne
na etapie pozyskiwania informacji (bezpośredniej), po umiejętności analizy i
syntezy, kojarzenia i wnioskowania – potrzebne na etapie sporządzania
ostatecznych odpowiedzi.

Wszystko wskazuje na to, że oprogramowanie, które będzie w stanie realizować
wszystkie, a przynajmniej większość czynności realizowanych w ramach
wyszukiwania, analizy i udostępniania informacji, nie będzie szybko dostępne.
Pewne jest, że bez pomocy systemów zawierających elementy sztucznej inteligencji
nie będzie to możliwe. Systemów rzeczywiście posługujących się jej mechanizmami,
a nie tylko ją imitujące.

     Aktualnie dostępnych jest wiele narzędzi, które wspierają brokera w ramach
poszczególnych procesów realizowanych w ramach jego pracy. Wyzwaniem jest
stworzenie takiego zestawu tych narzędzi, który pozwoli jak najefektywniej
wyręczać człowieka w realizacji stosunkowo prostych ale praco i czasochłonnych
zadań, pozostawiając mu czas na pracę koncepcyjno-analityczną.     Pierwszą grupę narzędzi
funkcjonujących w ramach systemu stanowić powinny narzędzia wspierające procesy
związane z wyszukiwaniem i grupowaniem informacji.
     Idealnym rozwiązaniem
byłaby implementacja w wyszukiwarkach takich mechanizmów, które pozwoliłoby na
zaspokajanie także drugiej z wymienionych potrzeb. Obecnie na proste pytania
wyszukiwarki odpowiadają listą tysięcy odnalezionych dokumentów. Użytkownik jest
zwykle w stanie przejrzeć kilkanaście czy kilkadziesiąt z nich. Osoba pragnąca
zgłębić określoną dziedzinę nie jest zainteresowana w pierwszej kolejności
studiowaniem indywidualnych dokumentów, lecz raczej ogarnięciem ich
całokształtu.

Od szeregu lat prowadzone są na świecie intensywne badania nad wizualizacją
zawartości i relacji semantycznych oraz reprezentacją mapową dużych zbiorów
dokumentów. W wyniku powyższych prac powstają systemy, których reprezentacja
znajduje się poniżej:

• automatyczne
grupowanie wyników wyszukiwania (dynamicznie kreowane kategorie)

– vivisimo

– carrot,

• automatyczne
grupowanie wyników wyszukiwania (określona hierarchia kategorii)

–
excavio,

• dwuwymiarowe
graficzne mapy dokumentów odzwierciedlające bliskość koncepcyjną przez bliskość
geometryczną (samo organizujące się mapy)

– WebSOM,

–
BEATCA,

– System
Rainbows,

– ET,

• grafowa wizualizacja
klastrów dokumentów

–
Narcissus,

• wizualizacja
zależności cytowania między dokumentami

– BibRelEx,

• mapy powiązań
dokumentów odzwierciedlające bliskość tematyczną przez bliskość do jądra
mapy

– inxight – tree studio

• grafy semantycznych
związków

– Kartoo,

• dynamiczne mapy
reprezentujące grupowanie dokumentów

–
maps.map.net.

Następną grupę narzędzi stanowią narzędzia do ekstrakcji informacji z
tekstów. O tych narzędziach jak również narzędziach wymienionych w niniejszym
tekście, traktował będzie kolejny artykuł, który zamieszczony zostanie już
wkrótce.

DARIUSZ FIJOŁEK
jest infobrokerem systemowym, kierownikiem wielu projektów w tym obszarze,
posiada kompetencje moderatora systemowego; jest trenerem i wykładowcą Ośrodka
Informatyki- Terenowego Banku Danych w Gdańsku.

Tweet #wojewodzki, mse, infobrokerstwo, infobroker

Tweet to @support

20 listopada 2005

Usługi i warsztat pracy brokera informacji

Tweet #wojewodzki, mse, infobrokerstwo, infobroker

Tweet to @support

Marta Iwańczuk

Usługi i warsztat pracy brokera informacji

Największe znaczenie dla klientów brokerów informacji ma jakość, efektywność i wydajność oferowanych usług informacyjnych. Usługi brokerów informacji są realizowane na umowę zlecenie. Wysoki poziom wykonywanych zleceń zapewnia, obok kwalifikacji zawodowych, warsztat pracy infobrokera. Stanowią go wyspecjalizowane zasoby informacyjne elektroniczne oraz drukowane, które umożliwiają szybkie dotarcie w optymalnie krótkim czasie do relewantnych dokumentów.
Usługi informacyjne najczęściej pojawiające się w ofertach światowych i polskich przedsiębiorstw infobrokerskich to:

wyszukiwanie informacji o rynkach zbytu i produktach;
wyszukiwanie informacji o firmach i organizacjach (nazwa, adres, numery telefonów, numery faksów, regon, NIP, numery rejestru handlowego, konta bankowe, rok założenia, kapitał, dane personalne kierownictwa, liczba zatrudnionych pracowników, roczne obroty, profil działania);
wyszukiwanie informacji na temat giełd towarowych, targów i wystaw;
wyszukiwanie publikacji naukowych, literatury, materiałów do prac naukowych;
wyszukiwanie informacji z dziedzin gospodarki, nauki, techniki, prawa, ochrony znaków towarowych, patentów i norm;
wyszukiwanie informacji o reklamie;
wyszukiwanie aktów prawnych, dokumentacji, instrukcji obsługi;
wyszukiwanie danych adresowych w dostępnych bazach i zestawieniach;
wyszukiwanie danych demograficznych, kulturowych;
przegląd prasy i czasopism;
przegląd dokumentacji gospodarczej (np. katalogów);
tworzenie baz danych konkurencji, produktów, adresów;
tworzenie stron WWW zgodnie ze specyfiką klienta;
tworzenie analiz;
tworzenie treści do branżowych serwisów i portali informacyjnych;
tworzenie biuletynów elektronicznych;
tworzenie komunikatów prasowych (press release), opracowań prasowych (background release) i informacji specjalistycznych w dla prasy (feature release);
mailing, badanie satysfakcji klienta, ankiety;
sporządzanie bibliografii i tematycznych zestawień dokumentacyjnych;
prezentacja wyszukanych informacji i przygotowywanie raportów
według zapotrzebowania klienta;
i inne usługi na życzenie klienta.

Istotną decyzją w zakładaniu przedsiębiorstwa informacyjnego jest dobór grupy lub grup odbiorców, którym zamierza się świadczyć usługi. Zakres usług nie jest więc nigdy tak szeroki jak wymieniony powyżej. Jednak wśród ofert na polskim rynku infobrokerskim można dostrzec niezależnych profesjonalistów informacji, którzy obiecują świadczenie usług wszystkim grupom klientów na wszelkich polach zainteresowań. Tego rodzaju oferty nie budzą zaufania wśród odbiorców i najczęściej sygnalizują niską jakość usług, przed czym przestrzegają sami brokerzy informacji [Detwiler 1995, dok. elektr.].

Realizacja zleceń klientów brokerów informacji polega generalnie na zebraniu i opracowaniu informacji. W tym celu niezależni profesjonaliści informacji wykorzystują zdolności analityczno-syntetyczne. Przygotowują opracowania analityczno-syntetyczne, czyli „dokumenty pochodne powstałe w wyniku transformacji w planie treści i w planie wyrażenia co najmniej dwu dokumentów pierwotnych. Transformację planu treści stanowi streszczenie polegające na zachowaniu informacji relewantnych (dla klienta). Transformacja planu wyrażania często wiąże się ze zmianą języka i/lub jego sygnału. Długość dokumentu pochodnego powstałego w rezultacie obu rodzajów transformacji jest zawsze mniejsza od sumy długości tekstów dokumentów pierwotnych” [Bojar oprac. 2002, s. 186]. Brokerzy informacji sporządzają także, choć nie są to częste zlecenia, inne opracowania dokumentacyjne, na przykład bibliografie i zestawienia tematyczne.

Niezależni specjaliści informacji oferują również usługi konsultantów i doradców. Dostarczają wiadomości o konkurencji i możliwościach inwestycji w wybranej branży. Wykonanie zlecenia, ujęcie informacji w określoną formę, wymaga od niezależnego specjalisty informacji umiejętności dokonywania syntezy informacji, interpretacji oraz formułowania wniosków.

Usługi brokerów informacji skierowane są także do innych brokerów informacji. Nieformalna zawodowa sieć infobrokerska funkcjonuje na różnych poziomach: lokalnym, państwowym, a nawet międzynarodowym. Umożliwia ona poznanie charakteru działalności poszczególnych jednostek oraz opinii o jakości ich usług. Broker informacji, który potrzebuje doradztwa lub wykonania części projektu z zakresu mało znanej mu branży, zatrudnia specjalizującego się w tym temacie infobrokera. Rodzaj takiej usługi rozpowszechniony jest wśród członków stowarzyszeń niezależnych specjalistów informacji.

Etap wyszukiwania i gromadzenia materiałów niezbędnych w realizacji zlecenia, zdeterminowany jest warsztatem oraz narzędziami, którymi dysponuje broker informacji. Źródła, jakie wykorzystuje do tego celu, to zarówno dokumenty drukowane i elektroniczne (choć coraz częściej już tylko elektroniczne). W poszukiwaniu źródeł drukowanych brokerzy informacji udają się do bibliotek. Tam mogą bezpłatnie skorzystać z czasopism, których archiwa w Internecie są najczęściej odpłatne, oraz z dokumentów pochodnych (wydawnictw informacyjnych, bibliografii, tematycznych zestawień dokumentacyjnych).

Źródła elektroniczne niezbędne w pracy brokera informacji można podzielić na trzy grupy: darmowe strony internetowe, czyli takie, które nie pobierają opłat za dostępne na nich informacje (free Web sites), płatne strony internetowe (fee-based Web sites) – oferujące materiały chronione prawem autorskim, np. artykuły i analizy oraz płatne serwisy informacyjne (value-added information services) – udostępniają szeroki zakres materiałów dotyczących informacji biznesowych, które nie są dostępne poprzez dwa poprzednie źródła [Bates 1999, dok. elektr.]. M. E. Bates – doświadczony broker informacji oraz właścicielka Bates Information Services – dokonała analizy wymienionych wyżej rodzajów elektronicznych źródeł informacji dla infobrokerów. Kryteria, którymi kierowała się przy ich ocenie, objęły między innymi: wiarygodność i autoryzację, aktualność i archiwizowanie, agregatowość zawartych informacji oraz opcje pobrania informacji.

Przykładami bezpłatnych stron internetowych, stanowiących ważne zasoby informacyjne w działalności infobrokerskiej, są strony WWW czasopism, administracji rządowej, stowarzyszeń zawodowych, a także strony stworzone przez ekspertów danych dziedzin wiedzy lub branż (często zawierają one dobrze opracowane zestawienie odesłań do materiałów związanych z danym tematem). Niewątpliwą zaletą tych źródeł jest bezpłatny dostęp. Najczęstsze wady bezpłatnych stron internetowych to ograniczone możliwości wyszukiwania na stronie (bez możliwości korzystania z operatorów Boole’a) oraz brak dostępu do archiwum dokumentów.

Płatne strony internetowe oferują informacje o wyższej jakości, odpowiednio wyselekcjonowane i regularnie aktualizowane. Posiadają one ponadto wyszukiwarki umożliwiające zaawansowane wyszukiwanie. M. E. Bates wymienia strony, z których brokerzy informacji korzystają najczęściej, między innymi: Special Collection on Northern Light (http://www.northernlight.com/power.html), Electric Library (http://www.elibrary .com), Hoover’s Online (http://www.hoovers.com) i U.S. Department of Commerce’s STAT-USA Service (http://www.stat-usa.gov) [Bates 1999, dok. elektr.].

Największą popularnością wśród brokerów informacji cieszą się płatne serwisy informacji biznesowej, na przykład: Dow Jones Interactive (http://djinteractive.com), Dialog (http://www.dialog.com) czy Lexis-Nexis (http://www.lexisnexis.com) [Bates 1999, dok. elektr.]. Wysokość opłaty rekompensuje szybkość i trafność wyszukiwań. Udostępniają one dużą liczbę czasopism elektronicznych, biuletynów, raportów handlowych, materiałów konferencyjnych, katalogów i innych istotnych źródeł z całego świata. Pozwalają na pobranie materiałów w różnych językach oraz formatach (HTML, PDF, i inne).

Rolę forum dyskusyjnego brokerów informacji, pola wymiany doświadczeń oraz źródła wiedzy praktycznej i strategii wyszukiwawczych, pełnią czasopisma i biuletyny elektroniczne [Gryguc 2003, dok. elektr.]. Ich archiwa są częściowo bezpłatne. Wśród nich znajdują się periodyki publikowane przez wydawnictwo Information Today, Inc. (ITI), przeznaczone głównie dla pracujących w Internecie. Pod adresem www.infotoday.com dostępne są czasopisma: CRM Magazine, EContent, EMedia, Information Today, KMWorld Magazine, Link-Up Digital, ONLINE Magazine, Searcher. Na stronach serwisu Information Today, Inc., zamieszczono także biuletyny elektroniczne (CyberSkeptic’s Guide to Internet Research, The Information AdvisorTM oraz Intranet Professional), w których publikowane są między innymi: przeglądy stron WWW dotyczących wybranej branży, rankingi wyszukiwarek czy analizy serwisów informacyjnych.

Biuletynem elektronicznym tworzonym przez brokerów informacji, dla nich, oraz dotyczących wszystkich aspektów działalności infobrokerskiej jest dwumiesięcznik Information Broker, wydawany przez Burwell Enterprises, Inc. Wydawnictwo to zajmuje się także opracowywaniem rocznika The Burwell World Directory of Information Profession, zawierającego listę brokerów informacji, niezależnych bibliotekarzy, niezależnych pracowników informacji oraz instytucji dochodowych, które wykonują usługi informacyjne. Publikacje te dostępne są odpłatnie w wersji drukowanej, elektronicznej (CD-ROM) oraz pod adresem www.burwellinc.com.

Decydujący wpływ na dobór źródeł i strategii informacyjno-wyszukiwawczych ma oczywiście zakres i rodzaj usług, jakie oferuje broker informacji. Zarówno indywidualny specjalista informacji pracujący we własnym domu, jak i duże przedsiębiorstwo informacyjne określa swój profil działania i stara się zgodnie z nim dokonywać selekcji warsztatu i narzędzi pracy. Istotną rolę odgrywa kwestia finansów związana z wygospodarowaniem w budżecie środków na zakup baz czy prenumeratę czasopism. Dla małych przedsiębiorców, którzy rezygnują z droższych źródeł informacji – płatnych serwisów czy baz danych, nieocenione stają się biblioteki oraz bezpłatne strony WWW (wtedy jednak czas poświecony na wyszukiwanie jest dłuższy, a cena usługi wyższa). Duże firmy wydają się być bardziej konkurencyjne na rynku infobrokerskim, posiadają bowiem większe zasoby źródeł i grono specjalistów z różnych dziedzin wiedzy.
Warto zaznaczyć, iż niezbędne w działalności brokera informacji są także urządzenia, dzięki którym może on korzystać z opisanych wyżej zasobów informacji. Narzędzia pracy, w postaci komputera, drukarki, telefonu, faxu, kserokopiarki oraz skanera to niezbędne wyposażenie przedsiębiorstwa infobrokerskiego. Poza wyszukiwaniem i pozyskiwaniem informacji, umożliwiają brokerowi informacji stałą komunikację z klientem oraz szybkie dostarczanie wykonanych projektów.

Broker informacji, tworząc swoją ofertę, uwzględnia szerokie spektrum potrzeb i wymagań zleceniodawców. Dotyczy to zarówno rodzaju usług, form opracowania, jak i obszarów wyszukiwawczych. Przedsiębiorstwa informacyjne zawężają jednak działalność do wybranych zakresów i grup klientów, w celu specjalizacji i poniesienia jakości usług. Rodzaj zleceń określa ponadto dobór elektronicznych i drukowanych zasobów informacyjnych. Broker informacji ma możliwość korzystania ze źródeł płatnych oraz bezpłatnych, w zależności od skali problemu, jaki analizuje, czasu oraz możliwości finansowych.

Spis wykorzystanych opracowań:

1. Bates, Mary Ellen [dok. elektr.] (1999). Selecting Business Intelligence Sources: The Public Web vs.
Value-Added Online Services. http://www.factiva.com/infopro/BusIntellletter.pdf [odczyt: 2004.05.06].
2. Bojar, Bożenna oprac. (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów
informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: SBP, 363 s.

3. Detwiler, Susan M. [dok. elektr.] (1995). How to Choose an Information Broker. http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/detwiler.html [odczyt:2004.12.17].

4. Gryguc, Ewa [dok. elektr.] (2003). Profesjonalista w wiecie informacji. Gazeta IT nr 6 (14). http://www.gazeta-it.pl/archiwum/git14/profesjonalista.html [odczyt: 2004.11.20].

Tweet #wojewodzki, mse, infobrokerstwo, infobroker

Tweet to @support