080822_14:05_MK590530_v01_Jak przełamywać bariery współpracy przedsiębiorców z naukowcami?
PROBLEM:_Bariery współpracy przedsiębiorstw z ośrodkami nauki.
SŁOWA KLUCZE: GOW, innowacyjność, konkurencyjność firm, przedsiębiorstwa, ośrodki nauki, wsparcie dla przedsiębiorców,
ODBIORCA: ZP innowacyjność
CYTAT:
„Pozycja konkurencyjna firm w dużym stopniu zależy od tego, jak szybko i na jaką skalę są tworzone i wdrażane innowacyjne rozwiązania. Z tą teza już nikt nie dyskutuje. Ale mało kto bezpośrednio wiąże zdolność do wprowadzania innowacji z „czynnikiem ludzkim”. Może to się bierze z przyzwyczajenia, że innowacje przychodzą do nas wraz z importowanymi technologiami i produktami? I one po prostu „gdzieś tam” powstają w wysoko rozwiniętych krajach i za jakiś czas pojawiają się w Polsce. Tak – „pojawiają się”. Stereotyp ten powiela większość polskich przedsiębiorców (zwłaszcza z sektora MŚP), którzy nie przywiązują wagi do innowacji i rzadko podejmuje współpracę z instytucjami naukowo-badawczymi w zakresie komercjalizacji osiągnięć naukowych, i nie zleca badań na własne potrzeby. Często jest też tak, że owe osiągnięcia naukowe nie mają zbyt dużego związku z rzeczywistością i nikt nie myśli o spożytkowaniu ich przez przemysł. Naukowcy również niechętnie podejmują się współpracy z firmami. (…)
Praca nad mentalnością
Jak to zmienić? I czy można to zmienić? Pisaliśmy już w naszym cyklu o próbach podejmowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W jego ramach utworzono działanie 4.2 „Rozwój kwalifikacji kadr systemu B+R i wzrost świadomości roli nauki w rozwoju gospodarczym”. To specjalny instrument nakierowany na zwiększanie świadomości środowiska akademickiego, jak ważne dla gospodarki są badania naukowe i prace rozwojowe i jakie znaczenie ma ochrona własności przemysłowej i intelektualnej dla transferu technologii. W sumie idealnie dobrany temat do współczesnych potrzeb. Pytanie, czy uświadamianiu naukowców będą towarzyszyć zmiany systemowe na uczelniach tak, by dać zespołom badawczym i indywidualnym naukowcom większą swobodę i jako taką samodzielność finansową? Bo bez tego na prawdziwe zmiany w relacjach gospodarka – nauka przyjdzie nam sporo czekać. Warto w tym kontekście promować rozwiązania wprowadzone na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zachęcają zdolnych i ambitnych badaczy do zakładania własnych firm opartych na wynalazkach.
Szkoleniom dla środowiska naukowców powinny towarzyszyć działania zmierzające do ewolucji postawy przedsiębiorców. Obojętnie, jak zdefiniujemy innowacje – czy jako wprowadzanie nowych towarów, nowej metody produkcji, otwarcie nowego rynku, zdobycie nowego źródła surowców, przeprowadzenie nowej organizacji procesów gospodarczych (Joseph A. Schumpeter) czy też jako umiejętność wykorzystania okazji do podjęcia nowej działalności gospodarczej lub świadczenia nowych usług (Peter Drucker) – zawsze będą o nich decydowali ludzie. I to nie tylko zasiadający w zarządach firm, ale także pracownicy, nawet ci podstawowi, którzy mają często trafne spostrzeżenia i pomysły na zmiany procesów organizacyjnych.
Szkolenia to nie wszystko
Jak zmieniać postawy przedsiębiorców? Najprostsza metoda to szkolenia. Rynek szkoleń rozkwitł dzięki funduszom strukturalnym. Realizowane od 2005 r. działanie 2.3a „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” w ramach programu Rozwój Zasobów Ludzkich cieszyło się sporą popularnością. Przedsiębiorcy i pracownicy firm chętnie uczestniczyli w szkoleniach i studiach podyplomowych współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Z ostatnich podsumowań i badań ewaluacyjnych PARP wynika, że od 2005 r. do końca czerwca 2008 r. skorzystało z tej formy podnoszenia kwalifikacji ponad pół miliona osób pracujących. Ponad 94% uczestników szkoleń i studiów podyplomowych dofinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego jest zadowolonych z podnoszenia swoich kwalifikacji i wysoko ocenia przydatność tego typu projektów. Od początku uruchomienia pierwszych dofinansowanych szkoleń do końca czerwca 2008 r. skorzystało z nich ponad 180 tys. firm, w tym ponad 170 tys. to firmy małe i średnie. Łącznie szkoleniami zostało objętych ponad 516 tys. pracowników, z czego dwie trzecie to pracownicy firm małych i średnich. Teraz szkolenia te mają swoją kontynuację, już na nowych zasadach, w ramach poddziałania 2.1.1 „Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach” PO KL (projektodawcy zasypali PARP wnioskami).
Ale tego typu szkolenia to nie wszystko. Ich tematyka zwykle wynika z bieżących potrzeb przedsiębiorców. Nie jest to oczywiście złe, bo szkolenia powinny być – jak już się utarło mówić – „szyte na miarę”. Brakuje jednak w tym podejściu myślenia o dalszej przyszłości i refleksji związanej z procesami gospodarczymi. Zdarzały się wyjątki wśród zorganizowanych przedsięwzięć, jak choćby szkolenie „Przygotowanie do wdrożenia przedsięwzięć innowacyjnych”, organizowane przez Centrum Innowacji Uniwersytetu Łódzkiego. Jego uczestników przygotowywano do komercyjnego wykorzystania nowych pomysłów powstających w firmach. (…)
Upowszechnianie innowacyjności
Badania (np. „Innowacyjność 2006”, red. A. Żołnierski, PARP, Warszawa 2006) potwierdzają, że przedsiębiorcy niechętnie podejmują ryzyko związane z wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań. Istotne – według tych analiz – są nie tylko obawy spowodowane wysokim ryzykiem finansowym, ale też bariery związane z wiedzą i informacją (np. brak informacji o technologiach, rynku, partnerach, ofercie instytucji B+R itp.). Dlatego w ramach projektu „Upowszechnianie i promowanie innowacyjności” planowane są wydarzenia nie tylko z udziałem przedsiębiorców, ale także innych grup odbiorców (pracownicy jednostek naukowych, doktoranci, administracja rządowa i samorządowa). Będą one sprzyjały rozwojowi współpracy między przedsiębiorcami a światem nauki, usprawnieniu przepływu informacji między tymi środowiskami, zmianie postaw wobec komercjalizacji i transferu technologii. (…)
Pilotaż i e-learning
W ramach przedsięwzięć systemowych realizowane będą projekty szkoleniowo-doradcze o charakterze pilotażowym i innowacyjnym, których zadaniem jest wypracowanie dobrych praktyk i standardów podnoszenia kompetencji oraz innowacyjnych metod zarządzania pracownikami. (…)
Jednocześnie istnieje konieczność upowszechniania wśród przedsiębiorców oraz ich pracowników wiedzy na temat szkoleń e-learningowych oraz umożliwienie powszechnego dostępu do tego typu szkoleń. Zmiany w gospodarce wymuszają na kadrze zarządzającej przedsiębiorstw i pracownikach konieczność ciągłego doskonalenia i podwyższania kwalifikacji zawodowych. Szkolenia on line są obecnie najbardziej zaawansowaną technologicznie i przyszłościową metodą przekazu wiedzy, jednym z celów podjęcia tego tematu w ramach projektów systemowych jest wypracowanie best practice w zakresie e-learningu. (…)
ŹRÓDŁO: Gontarz J., Inwestycja w człowieka. http://pi.gov.pl/page.php?cat=22&item=12296 2008-08-18 16:15
KOMENTARZ: Gospodarka Oparta na Wiedzy, o której mówi się sporo po wejściu Polski do UE wskazuje przede wszystkim naczelną rolę wiedzy we wzroście gospodarczym kraju. Inwestycje w badania i rozwój (B+R), zwiększenie nakładów na edukację oraz konieczność generowania innowacyjnych rozwiązań, które stanowią o konkurencyjności przedsiębiorstw to podstawowe cele jakie winny przyświecać nie tylko rządowi, ale i wszelkiego typu organizacjom. Silna gospodarka, to przecież gospodarka innowacyjna a co może dawać większe możliwości firmom na zwiększenie własnej konkurencyjności oraz dostęp do najnowszych technologii niż współpraca z ośrodkami naukowymi, różnego typu parkami technologicznymi. Firmy zachodnie intensywnie inwestują w badania i rozwój, bo dostrzegają w tym własne korzyści. Dlaczego nie uczyć się od najlepszych, a przynajmniej od stojących przynajmniej o kilka szczebli rozwojowych wyżej od naszych rodzimych przedsiębiorstw? Skoro bogatym i prężnym firmom to się opłaca, dlaczego pójść ich śladem? Niskie koszty pracy, jakimi kusi się inwestorów nie będą stanowiły optymalnej strategii rozwojowej dla polskiego przedsiębiorcy.
Nawiązanie współpracy biznesu ze środowiskiem naukowym jest wielką szansą dla wciąż zapóźnionych technologicznie polskich przedsiębiorstw. Istniejące stereotypy związane z naukowcami jako – wg przedsiębiorców – oderwanymi od życia oraz z przedsiębiorcami jako nastawionymi jedynie na zysk a nie budowanie przewagi konkurencyjnej, są barierą możliwą do przełamania. Konieczne jest zwiększanie świadomości przedsiębiorców na temat korzyści płynących ze współpracy z ośrodkami naukowymi, jak na przykład:
– możliwość wdrażania nowoczesnych, innowacyjnych rozwiązań,
– dostęp do najnowszej wiedzy a co za tym idzie wzrost konkurencyjności,
– zwiększenie możliwości eksportowych,
– szansa redukcji kosztów w firmie i poprawa wydajności,
– wzrost prestiżu firmy
– zdobycie nowych rynków i klientów oraz
– tworzenie nowych miejsc pracy.
Także dla naukowcy mogą odnieść spore korzyści ze współpracy z biznesem, jak chociażby korzyści finansowe i intelektualne dla ośrodków naukowych, możliwość upowszechniania własnych osiągnięć, okazję do wymiany doświadczeń oraz wdrażania konkretnych rozwiązań, a co za tym idzie – źródło obustronnego prestiżu .
Istnieje więc paląca potrzeba prowadzenia edukacji przedsiębiorców (naukowcy są jak dotąd bardziej aktywną stroną w nawiązywaniu kontaktów) w tym zakresie, by zdawali sobie sprawę nie tylko z możliwości takiej kooperacji, ale i z płynących stąd namacalnych korzyści.
Wydaje się, że konieczne jest organizowanie różnego typu szkoleń, zwłaszcza robiących ostatnio zawrotną karierę szkoleń e-learningowych (przede wszystkim znacznie niższe koszty uczestnictwa, dowolny termin ich przeprowadzania itp.), tworzenie internetowych platform oferujących swego rodzaju giełdę informacji, pozwalającą kojarzyć konkretne firmy z konkretnymi zespołami naukowców, a także zwiększenie udziału mediów w promowaniu tego typu współpracy. Godnym polecenia jest na przykład Portal Innowacji (http://www.pi.gov.pl/), promujący politykę innowacyjną w Polce na świecie ale także możliwości finansowania tego typu inwestycji.
Nie wystarczą tu jednak wyłącznie działania na linii nauka – biznes, niezbędne są także uregulowania prawne i podatkowe, które byłyby bodźcem i zachętą promującą tego typu współpracę, gdyż w badaniu opinii przedsiębiorców zrealizowanym na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
(http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/24/08/24087/20070213_raport_bariery_wspolpracy.pdf)
aż 37% spośród firm, które dotychczas nie zdecydowały się na współpracę z ośrodkami naukowymi stawia ten zarzut na pierwszym miejscu. Z drugiej strony optymizmem napawa jednak fakt, że coraz więcej przedsiębiorców deklaruje zamiar nawiązania takiej kooperacji (patrz Raport).
Ciekawe linki:
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN http://www.kpk.gov.pl/ppt/
SMETechWeb poświęcona innowacyjnym MŚP – informacje oraz praktyczne porady na temat możliwości uczestnictwa MŚP w projektach 7. Programu Ramowego http://ec.europa.eu/research/sme-techweb/index_en.cfm
Serwis ułatwiający znalezienie partnerów do projektu http://cordis.europa.eu/fp7/partners_en.html
Informacje na temat europejskich programów i inicjatyw skierowanych do MŚPhttp://ec.europa.eu/enterprise/sme/index_en.htm
Informacje na temat programu Eurostars skierowanego do przedsiębiorstw prowadzących działalność badawczą http://www.eurostars-eureka.eu/
Sieć Enterprise Europe Network. Usługi na rzecz przedsiębiorstw. http://www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/index_en.htm
zob. też http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/24/08/24087/20070213_raport_bariery_wspolpracy.pdf
AUTOR: Maria Kamińska kaminska.maria@onet.eu